Khoa học - Y dược

Bệnh celiac (không dung nạp gluten) có thể được điều trị bằng thuốc xơ nang (20/12/2018)

Nghiên cứu mới điều tra sự tương đồng về phân tử giữa bệnh celiac và xơ nang. Kết quả cho thấy một hợp chất được phát triển cho xơ nang cũng có thể điều trị bệnh celiac. Bệnh celiac là một chứng rối loạn tự miễn dịch ảnh hưởng đến 1 trong 141 người tại Hoa Kỳ. Tình trạng này được kích hoạt bởi việc tiêu thụ gluten - một loại protein có thể được tìm thấy trong lúa mì, lúa mạch; lúa mạch đen; và trong các loại thực phẩm như bánh mì, mì ống ; bánh nướng. Ở người bị bệnh loét dạ dày, tiêu thụ gluten làm cho hệ miễn dịch tấn công chất nhầy nằm bên trong ruột non. Điều này có thể gây ra một loạt triệu chứng tiêu hóa, chẳng hạn như đầy hơi, buồn nôn, nôn, tiêu chảy mãn tính và đau bụng.

Nghiên cứu mới có thể đưa chúng ta đến gần hơn với điều trị bệnh celiac.

Những biện pháp hiện tại cho bệnh liên quan đến việc tránh gluten, nghiên cứu mới, được công bố trên Tạp chí EMBO, chỉ ra mục tiêu điều trị mới có thể sớm dẫn đến phương pháp điều trị hiệu quả. Nghiên cứu được dẫn đầu bởi nhà nghiên cứu Luigi Maiuri - Viện Khoa học San Raffaele ở Milan-Ý, cùng cộng sự khác Valeria Raia - Đại học Naples Federico II - Ý và Guido Kroemer - Đại học Paris Descartes - Pháp. Luigi Maiuri giải thích, rằng tỷ lệ mắc bệnh celiac cao gấp ba lần ở những người bị xơ nang, là tình trạng lớp chất nhầy dày tích tụ trong phổi và ruột. Sự liên kết này khiến chúng tôi tự hỏi liệu có mối liên hệ nào giữa hai bệnh ở cấp độ phân tử hay không. 

Theo các nhà nghiên cứu giải thích, xơ hóa nang là do đột biến trong gen mã hóa protein được gọi là gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang (CFTR). CFTR là protein vận chuyển ion giữ chất nhầy. Khi protein này bị lỗi, chất nhầy trở nên dính và tắc nghẽn. Đột biến di truyền trong CFTR cũng kích hoạt hệ thống miễn dịch, kích hoạt một loạt các phản ứng trong phổi và ruột. Những thay đổi như vậy tương tự như tác động của gluten ở những người bị bệnh loét dạ dày, do đó nhóm nghiên cứu đặt ra để nghiên cứu các phản ứng dây chuyền phân tử một cách chi tiết, hy vọng sẽ khám phá ra những điểm tương đồng. Các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu các dòng tế bào của con người từ những người không dung nạp gluten và thấy rằng một peptide gọi là P31-43 liên kết với gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang, ức chế chức năng của nó. Điều này dẫn đến stress tế bào và viêm. Kết quả cho thấy rằng gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang rất quan trọng trong độ nhạy với gluten.

Các nhà khoa học cũng xác định một hợp chất gọi là VX-770, có thể ngăn chặn P31-43 làm suy yếu chức năng của gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang. Nhóm nghiên cứu đã cho chuột VX-770 không dung nạp gluten và thấy rằng nó ngăn ngừa các triệu chứng đường ruột ở động vật gặm nhấm. Sau đó, họ nhân rộng những kết quả này trong dòng tế bào của con người, phát hiện rằng việc ủ bệnh trước với VX-770 đã ngăn chặn peptide P31-43 kích hoạt phản ứng miễn dịch. VX-770 là chất tăng cường CFTR - một hợp chất dược lý mà các nhà khoa học đã phát triển để điều trị bệnh xơ nang.

Những phát hiện mới cho thấy rằng các chất chiết áp gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang cũng có thể điều trị bệnh celiac. Maiuri, Raia và các đồng nghiệp kết luận: Nghiên cứu này xác định gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang là một mục tiêu phân tử của gluten góp phần gây bệnh celiac, cung cấp lý do khoa học để sử dụng lại các chất chiết gen điều hòa vận chuyển màng xơ nang để phòng ngừa hoặc điều trị bệnh loét dạ dày. Các thử nghiệm lâm sàng trong tương lai phải tìm hiểu được xem việc uống thuốc ức chế CFTR có thể có khả năng can thiệp với bệnh celiac, cho phép những người bị celiac tránh các bệnh tự miễn mà không cần thay đổi chế độ ăn của họ.

Nguồn: N.T.T (NASATI)/www.vista.gov.vn

Cập nhật: 12/12/2018