Khoa học - Y dược

Đột biến gen mới được phát hiện có thể ngăn chặn ung thư phát triển (20/01/2025)

Các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Y tế UT Southwestern - Hoa Kỳ đã xác định được một đột biến gen có khả năng làm chậm sự phát triển của ung thư hắc tố da và các loại ung thư khác bằng cách khai thác điểm mạnh của hệ miễn dịch. Nghiên cứu, được công bố trên Tạp chí Journal of Experimental Medicine, có thể mở ra các phương pháp điều trị mới nhằm nâng cao hiệu quả của các liệu pháp miễn dịch ung thư hiện có.

Tiến sĩ Hexin Shi cho biết: "Phát hiện của chúng tôi gợi ý một mục tiêu điều trị hoàn toàn mới có thể được sử dụng để ức chế nhiều loại ung thư”. Nghiên cứu do Tiến sĩ Shi và Giáo sư Bruce Beutler dẫn dắt. Giáo sư Beutler, người đoạt giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 2011, đã phát hiện ra một họ thụ thể quan trọng giúp cơ thể cảm nhận nhiễm trùng nhanh chóng và kích hoạt phản ứng viêm.

Các nhà nghiên cứu đã xác định được nhiều gen, được gọi là gen sinh ung thư (oncogen), khi bị đột biến sẽ khởi phát và thúc đẩy sự phát triển của ung thư. Mặc dù các nhà khoa học từ lâu đã giả định rằng cũng tồn tại những đột biến có khả năng bảo vệ chống lại ung thư trong bộ gen người, nhưng Tiến sĩ Shi giải thích rằng việc tìm kiếm chúng trên các đối tượng nghiên cứu là rất khó khăn do những người mang các biến thể gen này không có biểu hiện khác biệt rõ rệt so với những người khác.

Để tìm kiếm các gen mang lại khả năng kháng khối u, Tiến sĩ Shi và Beutler cùng các đồng nghiệp đã tạo ra các mô hình chuột với nhiều đột biến di truyền khác nhau, sau đó tìm kiếm những con chuột không phát triển khối u hoặc có sự tăng trưởng ung thư hạn chế. Sau đó, họ sử dụng một phương pháp mới được phát triển tại Phòng thí nghiệm Beutler có tên là bản đồ giảm phân tự động (AMM), phương pháp này theo dõi các đặc điểm bất thường đáng quan tâm ở chuột đột biến đến các đột biến gây ra.

Các nhà nghiên cứu nhanh chóng tập trung vào một gen có tên là H2-Aa. Những con chuột mang hai bản sao đột biến của gen này, khiến chúng hoàn toàn thiếu protein H2-Aa, thường không phát triển khối u sau khi tiếp xúc với tế bào u hắc tố. Còn chuột mang một bản sao đột biến có sự phát triển khối u giảm đáng kể so với chuột mang dạng gen "kiểu hình chuẩn". H2-Aa chịu trách nhiệm sản xuất một phần protein miễn dịch gọi là MHC lớp II, giúp hệ miễn dịch phân biệt protein tự thân với protein không tự thân, chuẩn bị  để tấn công các tác nhân xâm nhập tiềm ẩn.

Bằng cách sử dụng công nghệ gen, nhóm nghiên cứu đã thu hẹp vai trò hỗ trợ ung thư của H2-Aa vào sự hiện diện của nó trên bề mặt của một phân lớp tế bào miễn dịch gọi là tế bào đuôi gai. Việc loại bỏ H2-Aa trong những tế bào này là đủ để mô phỏng sự vắng mặt của H2-Aa trong toàn bộ cơ thể. Khi so sánh các khối u phát triển ở chuột kiểu hình chuẩn và những khối u ở chuột thiếu H2-Aa, họ nhận thấy các khối u ở chuột đột biến đã được thâm nhiễm bởi nhiều tế bào dạng đuôi gai hơn, cũng như nhiều tế bào T CD8 chống lại khối u hơn, đồng thời số lượng tế bào T điều hòa, loại tế bào ức chế hoạt động miễn dịch chống ung thư.

Để tìm kiếm một loại dược phẩm có thể tạo ra những tác dụng tương tự như H2-Aa đột biến, các tác giả đã phát triển một kháng thể đơn dòng-loại protein có khả năng ức chế tác động của các protein khác- chống lại H2-Aa. Mặc dù kháng thể này có tác dụng chống ung thư đáng kể khi được đưa vào chuột bị khối u hắc tố, tuy nhiên, hiệu quả của nó được tăng cường rõ rệt khi các nhà nghiên cứu kết hợp điều trị cùng một loại thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, một dạng liệu pháp miễn dịch. Ngược lại, nếu không có kháng thể đơn dòng chống lại H2-Aa, chất ức chế điểm kiểm soát không có tác dụng đối với sự phát triển của ung thư.

Tiến sĩ Beutler gợi ý rằng các kháng thể đơn dòng nhắm mục tiêu vào dạng protein tương ứng ở người và các protein có liên quan chặt chẽ khác có thể mang lại hiệu quả tương tự, đóng vai trò như một phương pháp điều trị ung thư độc lập hoặc hỗ trợ tăng cường hiệu quả của các liệu pháp miễn dịch. Trong khi đó, Một nửa đến hai phần ba bệnh nhân ung thư hắc tố không đáp ứng với thuốc ức chế điểm kiểm soát./.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/, 2025

Ngày cập nhật: 10/01/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/cac-linh-vuc-khoa-hoc-va-cong-nghe/dot-bien-gen-moi-duoc-phat-hien-co-the-ngan-chan-ung-thu-phat-trien-10586.html