Tin KH & CN trong nước

Giải thưởng Kovalevxcaia trao tặng hai nhà khoa học nữ tiêu biểu (09/03/2012)

Chú thích ảnh: PGS.TS Vũ Thị Thu Hà.  

Hai gương mặt nhà khoa học nữ tiêu biểu được trao giải thưởng Kovalevxcaia nhân dịp kỷ niệm Ngày quốc tế Phụ nữ 8-3 năm nay đều là Phó giáo sư, tiến sĩ, với tuổi đời còn rất trẻ. Đó là Phó Viện Trưởng Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam, Giám đốc Phòng thí nghiệm trọng điểm Công nghệ lọc, hóa dầu Vũ Thị Thu Hà, và Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học- Đại học Thái Nguyên Lê Thị Thanh Nhàn.

Nhà khoa học “thân thiện” môi trường

Có thể nói, PGS-TS Vũ Thị Thu Hà là cán bộ khoa học đầu tiên và duy nhất của Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam đã và đang đi sâu nghiên cứu các công nghệ xúc tác dị thể ứng dụng trong sản xuất các sản phẩm thân thiện môi trường.

Sau khi tốt nghiệp khoa Hóa, trường Đại học Bách Khoa, chị Hà về công tác tại Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam từ năm 1992 đến nay. Những ngày đầu, lương của cán bộ nghiên cứu khoa học trẻ không đủ sống, chị vẫn dành dụm những đồng tiền ít ỏi vào việc học thêm tiếng Pháp. Năm 1996, nhân được học bổng của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học quốc gia Pháp, chị đã sang thành phố Li-on (Pháp) du học. Sau ba năm hoàn thành cả luận án thạc sĩ và tiến sĩ, chị lại trở về tiếp tục công việc nghiên cứu.

Năm 2003, Viện Hóa học Công nghiệp Việt Nam triển khai dự án xây dựng Phòng Thí nghiệm trọng điểm công nghệ lọc hóa dầu. Lãnh đạo Viện đã giao cho chị trách nhiệm lớn tại phòng thí nghiệm này.

20 năm công tác tại Viện, vừa nghiên cứu khoa học vừa đào tạo sau đại học trong lĩnh vực xúc tác, lọc, hóa dầu, PGS-TS Vũ Thị Thu Hà đã chủ trì 19 đề tài và tham gia 12 đề tài nghiên cứu khoa học các cấp Nhà nước, bộ và tập đoàn. Chị đã nghiên cứu thành công nhiều quy trình công nghệ như: sản xuất nhiên liệu sinh học, sorbitol, vật liệu xúc tác dị thể cấu trúc nano, tạo ra các sản phẩm thân thiện môi trường, phục vụ phát triển bền vững.

Đề tài nghiên cứu công nghệ sản xuất dung môi sinh học từ các nguồn nguyên liệu tái tạo do nhóm nghiên cứu của chị tại Viện Hóa học Công nghiệp Việt Nam và nhóm của Viện Nghiên cứu quá trình xúc tác của Pháp đã nghiên cứu thành công công nghệ sản xuất hỗn hợp dung môi sinh học với thành phần chính là metyl este dầu thực vật và este etyl lactate từ các nguồn nguyên liệu nông nghiệp.

Kết quả nghiên cứu được đăng ký độc quyền sáng chế tại Pháp năm 2011, sau đó trên toàn thế giới. Các kết quả này không những cho thấy tính mới, tính sáng tạo, độc đáo và khả năng áp dụng thực tiễn của đề tài mà còn là một minh chứng về khả năng hợp tác quốc tế hiệu quả trong nghiên cứu khoa học và triển khai, trong đó nguồn nội lực chất xám Việt Nam là động lực chủ yếu.

PGS-TS Vũ Thị Thu Hà cũng đã nghiên cứu ra nhiều quy trình công nghệ như quy trình sản xuất nhiên liệu sinh học, dung môi sinh học, sorbitol, vật liệu xúc tác dị thể cấu trúc nano, tạo ra các sản phẩm thân thiện môi trường, phục vụ phát triển bền vững, được đưa vào ứng dụng thực tiễn. Điển hình như Dự án Xây dựng Nhà máy sản xuất biodiesel công suất 30.000 tấn/năm và Dự án Xây dựng nhà máy sản xuất sorbitol từ tinh bột sắn công suất 20 000 tấn/năm. Cả hai quy trình công nghệ đều đã được đăng ký bảo hộ độc quyền tại Cục sở hữu trí tuệ Việt Nam.

Quy trình công nghệ sản xuất nhiên liệu sinh học biodiesel, được Bộ Khoa học Công nghệ chọn trưng bày và giới thiệu như thành tựu khoa học công nghệ Việt Nam tại Triển lãm thành tựu Kinh tế - Xã hội Việt Nam và Thăng Long – Hà Nội 2010, nhân dịp Đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.

Nữ PGS toán học trẻ nhất Việt Nam

Nữ tiến sĩ toán học Lê Thị Thanh Nhàn được phong chức danh Phó giáo sư năm 2005, khi ấy chị là Phó giáo sư trẻ nhất. Chị cũng là người phụ nữ Việt Nam đầu tiên đạt danh hiệu này.

Tâm sự với chúng tôi, chị cho biết ngay từ khi còn rất nhỏ, chị đã có một đam mê cháy bỏng trở thành cô giáo dạy Toán. Rồi ước mơ của chị cũng trở thành hiện thực khi chị đỗ vào khoa Toán - Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc. Sau khi tốt nghiệp ra trường, chị được giữ lại trường làm giáo viên và thêm một lần nữa, trong chị, hun đúc ước mơ vươn lên một tầm cao mới, nghiên cứu sinh toán học nhằm thoả mãn lòng say mê học Toán của mình.

Sau khi bảo vệ luận án tiến sĩ 4- 2001, tại Viện Toán học Hà Nội, chị về Đại học Thái Nguyên công tác và độc lập nghiên cứu một cách bền bỉ và âm thầm. Đến nay chị đã công bố 16 công trình trên những tạp chí toán quốc tế uy tín được ISI xếp hạng, trong đó có 13 công trình trên tạp chí SCI và ba công trình trên tạp chí SCIE. Ðặc biệt, chị có năm công trình trên Journal of Algebra, tạp chí quốc tế uy tín trong chuyên ngành Đại số, trong đó có những công trình được nhiều nhà toán học trên thế giới quan tâm trích dẫn.

Với thành tích này, chị thường xuyên được mời phản biện các bài báo khoa học cho những tạp chí toán trong nước và quốc tế . Chị cũng là một trong năm gương mặt điển hình được báo cáo tại Hội nghị Hình học - Đại số - Tôpô năm 2009 tổ chức tại Thừa Thiên- Huế, báo cáo mời Hội nghị Đại số Giao hoán, năm 2010 tổ chức tại Tokyo - Nhật Bản...

Từ năm 2004 đến 2009, PSG.TS Lê Thị Thanh Nhàn đã công bố chín bài báo quốc tế ISI và được chọn vào Hội đồng khoa học ngành Toán nhiệm kỳ 2009-2013 của Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (Nafosted). Hội đồng này gồm 11 thành viên có thành tích công bố quốc tế xuất sắc trong toán học.

Và những ước mơ...

Đều là những nhà nghiên cứu khoa học thành công khi tuổi đời còn rất trẻ, cả hai chị đều cho rằng, để có được những thành quả được xã hội công nhận ngày hôm nay, không thể không nhắc tới một hậu phương vững chắc, đó là gia đình và chồng con.

Chị Nhàn tâm sự: “Gia đình và chuyên môn là hai thứ quan trọng nhất trong cuộc đời tôi. Hiện tại, tôi quá bận rộn với những việc như quản lí, họp hành, giảng dạy... Tôi chỉ muốn có nhiều thời gian để làm toán, dạy con học và ước mơ có một giấc ngủ thật dài, thật thoải mái” …Chị cho rằng phụ nữ làm nghiên cứu khoa học nói riêng và tất cả những phụ nữ thành đạt nói chung, dù có giỏi giang, yêu và say nghề đến đâu cũng không thể thành công nếu không có sự ủng hộ, sẻ chia của người chồng, của con cái và hai bên họ hàng nội, ngoại.

Chị nói rằng: dù hiện tại chị đã có những sự thành công nhất định, con đường sự nghiệp phía trước dù đã nhìn thấy được “hoa hồng”, nhưng chị vẫn muốn gắn bó với Đại học Thái Nguyên, nơi đã đào tạo và rèn luyện chị trưởng thành như ngày hôm nay. Chị ước ao: “Giá như, điều kiện làm việc ở đây tốt hơn, để có thể yên tâm cống hiến mà không phải nghĩ đến chuyện cơm áo hàng ngày...”.

Còn đối với PSG.TS Vũ Thị Thu Hà, cũng như nhiều nữ khoa học nhận giải Kovalevxcaia khác, chị không giấu được niềm tự hào khi những cống hiến của mình được ghi nhận. Chị cho biết, hiện nay chị hoàn toàn “thỏa mãn” với tổ ấm nhỏ của mình. Nơi ấy, có người chồng hết lòng thương yêu, hy sinh công việc và những thú vui của bản thân chăm sóc gia đình, con cái, cho vợ có thêm thời gian nghiên cứu và làm công tác quản lý. Nơi ấy, có hai đứa con nhỏ ngoan ngoãn, xinh đẹp và học giỏi.

Giờ đây, chị chỉ có một mơ ước duy nhất, giành toàn tâm, toàn ý cùng đội ngũ các nhà khoa học trẻ, tiếp tục cống hiến hết mình xây dựng Phòng nghiên cứu, không chỉ xứng đáng là một phòng trọng điểm quốc gia mà còn ngang tầm trong khu vực và trên thế giới.

Nguồn: Nhân dân