Khoa học - Y dược

Hạt nano điều trị ung thư chính xác, ít độc hại (13/11/2025)

Trong cuộc chiến chống ung thư - căn bệnh cướp đi hàng triệu sinh mạng hàng năm - các nhà khoa học Ôxtrâylia đang mở ra chương mới với công nghệ hạt nano siêu nhỏ từ molybden oxide, có khả năng nhắm trúng và tiêu diệt tế bào ác tính mà không làm hại mô lành. Nghiên cứu từ Viện Công nghệ Hoàng gia Melbourne (RMIT), công bố ngày 24/10/2025, đánh dấu bước tiến quan trọng trong liệu pháp dựa trên stress oxy hóa, hứa hẹn giảm tác dụng phụ của hóa trị truyền thống. Song song đó, các đột phá toàn cầu như tối ưu hóa thuốc Tamoxifen cho ung thư vú, thử nghiệm thuốc não bộ tại Trung Quốc và phương pháp không xâm lấn tại Ôxtrâylia đang vẽ nên bức tranh tương lai sáng sủa hơn cho bệnh nhân.

Nghiên cứu do nhóm quốc tế dẫn đầu bởi Tiến sĩ Zhang Baoyue tại RMIT đã chế tạo các nanodot - hạt nano mỏng chỉ vài nanomet - từ molybdenum oxide, một hợp chất kim loại phổ biến trong điện tử và hợp kim. Không giống các hạt vàng hay bạc đắt đỏ và độc hại, molybdenum oxide được "điều chỉnh" hóa học để giải phóng oxy phản ứng (ROS) - những phân tử oxy không ổn định tấn công DNA tế bào ung thư, kích hoạt quá trình tự hủy (apoptosis). Trong thí nghiệm trên tế bào nuôi cấy, sau 24 giờ tiếp xúc, nanodot đã loại bỏ gấp ba lần tế bào ung thư cổ tử cung so với tế bào khỏe, mà không cần ánh sáng kích hoạt - ưu điểm vượt trội so với liệu pháp quang động học.

Tiến sĩ Zhang nhấn mạnh: "Tế bào ung thư vốn chịu stress cao hơn bình thường, nên chỉ cần 'đẩy' thêm một chút qua ROS là chúng tự sụp đổ, trong khi tế bào lành vẫn phục hồi tốt". Công nghệ này tận dụng các phương pháp đa ngành: từ hình ảnh MRI để theo dõi, phân tích huỳnh quang tế bào, đến mô phỏng động lực học phân tử và sinh thiết lỏng, giúp đánh giá stress oxy hóa từ cấp độ gene đến toàn cơ thể. Dù mới ở giai đoạn lab, nghiên cứu hứa hẹn chi phí thấp, dễ mở rộng, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế nơi ung thư gây tử vong 10 triệu ca/năm theo WHO.

Bên lề đó, các tiến bộ liên quan đang nhân rộng hy vọng. Tại Mỹ, nghiên cứu từ News-Medical (16/10/2025) giới thiệu liệu pháp cá nhân hóa tăng hiệu quả Tamoxifen - thuốc hormone trị ung thư vú - lên 30% bằng cách điều chỉnh liều dựa trên microbiome ruột, giảm kháng thuốc ở bệnh nhân ER-positive. Ở Trung Quốc, thuốc từ Đại học Thiên Tân được phê duyệt thử nghiệm giai đoạn 3 cho ung thư não (glioblastoma), với dữ liệu ban đầu cho thấy tỷ lệ sống sót tăng 20% nhờ cơ chế ức chế tăng sinh mạch máu não, theo China Daily (16/10/2025).

Ôxtrâylia tiếp tục dẫn dắt với liệu pháp không xâm lấn. Tại Đại học Nam Ôxtrâylia (UniSA), công cụ mới sử dụng siêu âm hội tụ cường độ cao (HIFU) phát hiện và tiêu diệt ung thư đường tiêu hóa mà không phẫu thuật, giảm biến chứng 50%, theo báo cáo tháng 4/2025. Nghiên cứu EPIC tại HealthCert (6/2025) thử nghiệm Rhenium-SCT - liệu pháp phóng xạ bề mặt - cho ung thư da, đạt hiệu quả 90% không xâm lấn. Những hướng đi mới toàn cầu, theo AACR (1/2025), tập trung vào liệu pháp neoadjuvant (trước phẫu thuật) và CRISPR kết hợp liệu pháp oxy cao áp (HBOT), mở lối cho điều trị chính xác dựa trên gene. ESMO 2025 còn giới thiệu mRNA-encoded cho ung thư tuyến giáp và đại tràng, tăng tỷ lệ đáp ứng 40%.

Kết luận Từ nanodot RMIT đến các liệu pháp cá nhân hóa và không xâm lấn, năm 2025 đánh dấu sự chuyển mình của y học ung thư hướng tới chính xác, an toàn và dễ tiếp cận. Những đột phá này không chỉ cứu sống mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống, kêu gọi đầu tư nghiên cứu toàn cầu để biến hy vọng thành hiện thực cho hàng triệu bệnh nhân./.

P.T (NASTIS), theo https://phys.org/news/, 2025

 Ngày cập nhật:03/11/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-y-duoc/hat-nano-dieu-tri-ung-thu-chinh-xac-it-doc-hai-12215.html