Khoa học - Y dược

Hướng điều trị tiềm năng cho ung thư não kháng xạ ở trẻ em (09/10/2025)

Các nhà khoa học tại Bệnh viện SickKids và Đại học Toronto đã khám phá ra lý do một số khối u não có nguy cơ cao kháng lại bức xạ, đồng thời tìm ra một chiến lược mới đầy hứa hẹn để khắc phục vấn đề này. Phát hiện được công bố trên tạp chí Cell Reports Medicine này có thể giúp cải thiện hiệu quả của xạ trị trong việc điều trị u nguyên bào tủy (medulloblastoma) và các khối u não khác, mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho trẻ em mắc bệnh ung thư.

"Những khối u có nguy cơ cao vẫn còn những điểm yếu. Nếu chúng ta có thể xác định được chúng, chúng ta có thể tìm ra các liệu pháp mới để đưa vào ứng dụng lâm sàng", Alexandria DeCarlo, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết.

Điều trị u nguyên bào tủy, khối u não ác tính phổ biến nhất ở trẻ em, gần như không thay đổi trong 40 năm qua, với xạ trị là nền tảng điều trị chính từ những năm 1950. Tuy nhiên, xạ trị thường mất hiệu quả khi khối u tái phát, đặc biệt là ở các khối u nguyên bào tủy thuộc phân nhóm SHH và có đột biến ở gen TP53.

Nhằm giải quyết vấn đề này, DeCarlo và các đồng nghiệp đã sử dụng phương pháp sàng lọc CRISPR-Cas9 để vô hiệu hóa từng gen một và xác định gen nào gây ra tình trạng kháng xạ. Kết quả cho thấy chỉ có duy nhất gen TP53 làm cho các tế bào u nguyên bào tủy kháng xạ, xác nhận những quan sát lâm sàng trước đó ở bệnh nhân có khối u đột biến gen TP53.

"Thật đáng kinh ngạc khi chỉ có một gen duy nhất và đó lại là gen có ý nghĩa sinh học nhất", Ramaswamy, một nhà khoa học tham gia nghiên cứu nói.

Sau đó, các nhà nghiên cứu đã tiến hành sàng lọc CRISPR-Cas9 lần nữa để tìm các gen có thể khắc phục tình trạng kháng xạ. Họ tìm thấy ba gen khác nhau giúp các tế bào ung thư nhạy cảm trở lại với bức xạ. Điều thú vị là cả ba gen này đều thuộc một con đường sửa chữa tổn thương DNA do bức xạ gây ra.

Trong các thí nghiệm tiếp theo, nhóm nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc điều trị bằng một loại thuốc mới có tên là peposertib (nhắm vào một trong ba gen này) đã đủ để làm cho u nguyên bào tủy nhạy cảm trở lại với xạ trị. Họ đã tái tạo thành công kết quả này trên cả tế bào khối u nuôi cấy trong phòng thí nghiệm và trên các mô hình gặm nhấm có khối u của bệnh nhân.

Thuốc peposertib hiện đang được thử nghiệm trong một số thử nghiệm lâm sàng như một liệu pháp bổ trợ để tăng hiệu quả của xạ trị và hóa trị trong điều trị một số loại ung thư ở người lớn.

Chiến lược này có thể mở ra các lựa chọn điều trị mới cho những bệnh nhân ung thư không đáp ứng với xạ trị. Đồng thời, nó cũng có thể giúp giảm liều xạ trị cần thiết, từ đó giảm nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của các tác dụng phụ lâu dài.

"Một trong những thách thức khi điều trị cho trẻ em mắc u não là chúng ta phải xạ trị cho chúng. Mặc dù tỷ lệ sống sót là 50 đến 60 phần trăm, nhưng những người sống sót lại phải đối mặt với những hậu quả nặng nề và lâu dài từ việc điều trị", Ramaswamy chia sẻ.

Nghiên cứu này là một minh chứng cho thấy sự hợp tác giữa các nhà khoa học lâm sàng và nhà khoa học cơ bản có thể tạo ra những đột phá lớn. "Chúng ta rất cần những tư duy đột phá để tìm ra các phương pháp điều trị mới. Nếu các nhà khoa học lâm sàng hợp tác với các nhà khoa học cơ bản và tận dụng chuyên môn sẵn có, chúng ta sẽ có thể làm nên những điều phi thường", Angers, giám đốc của Trung tâm Donnelly, kết luận./.

P.T.T (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news/, 2025

Ngày cập nhật: 26/09/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-y-duoc/huong-dieu-tri-tiem-nang-cho-ung-thu-nao-khang-xa-o-tre-em-11996.html