Khoa học tự nhiên

Khám phá trí thông minh đáng nể của loài quạ về hình học (29/04/2025)

Loài quạ có trực giác hình học rất giống chúng ta, có khả năng phát hiện ra "cái khác thường" trong các hình thù và có thiên hướng về quy luật hình học.

Nghệ thuật toán học mô tả các loài chim là có thật (Ảnh: Andrey Tischenko/Getty Images).

Quạ là loài động vật đầu tiên không phải con người thể hiện những khả năng này, một khả năng trước đây được cho là chỉ con người mới có.

Điều này nói lên rằng việc nhận ra tính quy luật của hình dạng hình học có thể đã ăn sâu vào quá trình tiến hóa và có thể phổ biến hơn ở thế giới động vật so với những gì chúng ta vẫn nghĩ.

Nhà sinh lý học động vật, Giáo sư Andreas Nieder ở Trường đại học Tuebingen, Đức, nói rằng con người chúng ta đưa hình học lên một cấp độ hoàn toàn khác so với mức độ hình ảnh tiếp nhận bằng mắt, nhưng nền tảng của nó, xét về mặt thị giác, có vẻ như bắt nguồn từ quá trình tiến hóa.

Những con quạ trong thí nghiệm của Giáo sư Nieder có độ tuổi 10 hoặc 11 năm. Chúng được huấn luyện để phát hiện một hình dạng ngoại lệ duy nhất không khớp với năm hình dạng hai chiều giống hệt nhau trên màn hình máy tính.

Để chứng minh hình dạng nào mà chúng xác định là ngoại lệ, những con quạ mổ vào vị trí trên màn hình.

Báo cáo nghiên cứu viết: "Cho đến giai đoạn này của thí nghiệm, những con quạ chưa bao giờ được giao nhiệm vụ phát hiện ra một hình tứ giác khác biệt giữa một loạt các tứ giác khác để đảm bảo rằng chúng sẽ thể hiện khả năng nhận biết hình học đã có từ trước, thay vì khả năng nhận biết do được dạy".

Trong một nửa thời gian thí nghiệm, những con quạ này được cho xem các tập hợp tứ giác có mức độ đều đặn khác nhau, với mỗi hình dạng được thiết lập theo tỷ lệ và phép quay ngẫu nhiên.

Chúng có thể dễ dàng phát hiện ra một điểm bất thường giữa các hình dạng 4 cạnh có các đặc điểm thông thường, chẳng hạn như hình vuông có độ dài các cạnh bằng nhau hoặc các góc 90 độ của một hình chữ nhật. Hình có góc và cạnh càng đều đặn thì chúng càng dễ phát hiện ra hình khác biệt.

Các hình tứ giác càng kỳ quặc thì quạ càng khó tìm ra hình nào khác biệt.

Các tứ giác càng "đều đặn" thì quạ càng dễ phát hiện ra điểm bất thường (Ảnh: Schmidbauer et al., Si. Adv., 2025).

Mặc dù 5 trong số 6 hình này có hình dạng giống nhau, nhưng vì chúng có độ dài các cạnh khác nhau và các góc khác nhau, nên việc nhận ra hình thứ 6 khác biệt là rất khó (Ảnh: Schmidbauer et al., Si. Adv., 2025).

Giáo sư Nieder cho biết: "Loài quạ, giống như con người, gặp khó khăn nhất trong việc phát hiện ra tính đều đặn về mặt hình học trong một hình thoi. Điều này làm nổi bật sự tương đồng về khả năng hình học giữa loài quạ và con người".

Để giữ cho lũ quạ hứng thú và tập trung trong suốt quá trình thử nghiệm, trong nửa thời gian còn lại, chúng được cho xem những hình dạng không phải hình tứ giác quen thuộc, ví dụ như năm ngôi sao và một mặt trăng duy nhất, vốn đã được sử dụng trong quá trình huấn luyện của chúng.

Hai con quạ đen được huấn luyện để phát hiện ra hình khác biệt trong một mảng gồm 6 hình xuất hiện cùng lúc (Ảnh: Schmidbauer et al., Si. Adv., 2025).

Khả năng phân biệt các hình dạng ngoại lệ dựa trên sự khác biệt về mặt hình học của loài quạ mà không cần bất kỳ sự huấn luyện bổ sung nào cho thấy rằng, giống như con người, tính quy luật hình học có thể đóng vai trò quan trọng trong tương tác của loài quạ với thế giới.

Ví dụ như các loài chim sử dụng quy luật không gian để định hướng và điều hướng trong môi trường rộng lớn hơn, nhờ đó chúng có nhiều khả năng sống sót hơn.

Giáo sư Nieder nói: "Trực giác cơ bản này ở loài quạ, khả năng nắm bắt các đặc tính hình học trong các hình dạng hai chiều, minh họa rằng kiến thức cốt lõi về độ lớn và hình học bắt nguồn từ quá trình tiến hóa sinh học".

Cho dù khả năng này của loài người chúng ta và loài quạ phát triển riêng biệt hay trong quá trình chung sống, thì quan trọng là chúng ta đã tìm ra thêm một lý do nữa giải thích tại sao quạ là loài vật có trí thông minh xuất sắc./.

Theowww.sciencealert.com

Phạm Hường

Ngày cập nhật: 23/04/2025

https://dantri.com.vn/khoa-hoc/kham-pha-tri-thong-minh-dang-ne-cua-loai-qua-ve-hinh-hoc-20250423005803062.htm