Khoa học xã hội và Nhân văn

Petra: Thành phố cổ trong lòng núi đá (06/11/2017)

Vẻ đẹp tự nhiên và kiến trúc cổ lộng lẫy của thành phố khắc trong lòng đá Petra ở Jordan thu hút khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới.

Cách thủ đô Amman của Jordan khoảng 185km về phía tây nam, Petra là một thành phố cổ đại được khắc trong lòng đá. Vẻ đẹp tự nhiên và kiến trúc cổ lộng lẫy của thành phố thu hút khách du lịch từ khắp nơi trên thế giới.

Petra gây được nhiều sự chú ý hơn sau khi một số cảnh của bộ phim “Indiana Jones và cuộc thập tự chinh cuối cùng” được quay tại đây.

Các ngôi đền, lăng mộ và sảnh đường ở Petra nằm rải rác trong suốt 400 dặm vuông.

Trước khi bị thôn tính bởi người La Mã vào năm 106 sau Công nguyên, Petra là thủ phủ của dân tộc Nabataeans, một tộc người sử dụng chữ viết Aramaic và điều khiển các đoàn buôn đi qua vùng.

Tộc người được biết đến lần đầu tiên vào năm 312 trước Công nguyên khi họ sống sót qua cuộc chinh phạt của Antigonus, một trong những người kế nhiệm của Alexander Đại đế.

Trong những năm này, tộc Nabataeans được cho rằng đã sống cuộc sống du mục và Petra khi ấy có lẽ chỉ là địa điểm của những lều trại và các kiến trúc giản đơn.

Sự thay đổi đã diễn ra khi giao thương phát triển. Petra trở thành trung tâm thương mại giữa Ả-rập, Mesopotamia, Ai Cập và đông Địa Trung Hải.

Thời kỳ thịnh vượng của thành phố diễn ra cách đây khoảng 2000 năm với cư dân được dự báo ở mức 20.000 người.

Người La Mã thôn tính vùng đất này và dần dần giành quyền thống trị cả con đường thông thương quý giá. Thành phố bị tàn phá bởi hàng loạt các trận động đất và cuối cùng bị bỏ hoang.

Siq, một hẻm hẹp, là lối đi dẫn tới thành phố ẩn Petra.

Johann Ludwig Burckhardt khám phá ra thành phố vào năm 1812 và ngày nay Petra là một trong những địa điểm thu hút khách du lịch chính.

Trong cốt truyện của bộ phim “Indiana Jones và cuộc thập tự chinh cuối cùng”, Petra được đặt ở “hẻm núi vầng trăng lưỡi liềm” và là vùng đất của Chén Thánh.

Những ngôi nhà và nguồn nước

Những phân tích về các ngôi nhà còn sót lại ở ez-Zantur ở Petra cho thấy rằng các ngôi nhà được khắc trong đá khoảng 2.100 năm trước, bắt đầu thời kỳ thành thị hóa khi người dân rời bỏ các lều trại để sống trong những ngôi nhà khắc trong đá.

Đường phố chính của Petra, ngày nay được biết đến như con đường với những hàng cột, được xây dựng ở phía nam của thị trấn Wadi Musa. Các bức tường được xây dừng ở phía bắc và nam của thị trấn, kết hợp với các mỏ đá ở Petra biến thành phố thành nơi khó xâm lược.

Một hệ thống bơm nước cầu kỳ cũng đã được xây dựng với các hệ thống kênh, ống dẫn và bể chứa mang nước về cho dân. Gần đây, các nhà khảo cổ đã tìm thấy bằng chứng hệ thống này trong một cuộc khảo sát sinh lý học ở vùng lân cận con phố chính của Petra.

Tuy nhiên, những sự phát triển này ngày nay đã bị làm lu mờ bởi các kiến trúc lăng mộ và đền chùa của thành phố.

“Kho báu”

Petra chứa vô số các lăng mộ, hầu hết được xây dựng ở rìa thành phố, phía trên đường phố chính. Một số ngôi mộ được thiết kế đơn giản, chứa rất nhiều hố chôn trong một lăng mộ đá không trang trí, trong khi một số khác được thiết kế tinh xảo.

Lăng mộ nổi tiếng nhất của Petra là Khazneh, tiếng Ả-rập có nghĩa là “Kho báu”. Được gọi như vậy vì người dân địa phương đã từng tin rằng ngôi mộ chứa kho báu bí mật. Ngày nay, các nhà khảo cổ học gọi nó là lăng mộ cao hai tầng. Kích cỡ măt tiền được đo với chiều cao 39 mét và chiều rộng 25 mét.

Khazneh, hay Kho báu là một lăng mộ lộng lẫy tại Petra.

Thiết kế chủ yếu theo cấu trúc Hy Lạp, các cột được xây dựng theo kiểu Corin, lối đi nằm dọc với hình ảnh mô tả hai anh em song sinh huyền thoại Castor và Pollux.

Phía trên trung tâm là một người phụ nữ có thể là hình ảnh mô phỏng của Isis, một vị thần Ai Cập. Cũng được thể hiện ở đó là hình ảnh sáu nữ chiến binh huyền thoại trong thế giới cổ đại.

Các hình ảnh được minh họa cũng bao gồm quái vật sư tử đầu chim, đại bàng, hai con vật có cánh này được coi là biểu tượng của chiến thắng và hình ảnh các loài thực vật như cây anh túc, nho và cây lựu. Hình hoa hồng, biểu tượng của hoàng tộc cũng được cho thấy ở đây, chỉ rằng đây là mộ của một vị vua.

Bên trong ngôi mộ được thiết kế khá đơn giản với một hành lang dẫn tới ba phòng, phòng lớn nhất nằm ở trung tâm với dài 12,5 mét, rộng 11 mét và cao khoảng 10 mét. Ba phòng cho thấy rằng trước đây có ba quan tài được đặt.

Không có sự mô tả nào cho thấy ai được chôn trong mộ cũng như chính xác thời điểm xây dựng. Nhà nghiên cứu Andrew Steward trong sách “Khám phá Petra” nói rằng có thể đó là mộ của Vua Aretas IV, mất vào năm 15 sau Công nguyên và có hai người vợ.

Các ngôi đền cổ đại

Các cư dân cổ đại của Petra duy trì một đời sống tín ngưỡng phong phú. Người ta tin rằng ba ngôi đền được đặt gần đường chính được xây dựng trong thời kỳ thịnh vượng của thành phố khoảng 2000 năm trước.

Một trong số đó là Oasr al-Bind. Tường của ngôi đền vẫn được bảo tồn với chiều cao 23 mét. Một người sẽ phải leo 19 bậc thang lên tới chỗ dừng rồi 8 bậc nữa qua 4 cái cột để đến được hành lang của đền trước khi đi tới một sảnh chính với kích thước mỗi bề của sảnh khoảng 28 mét. Phía cuối là Nơi Cực Thánh. Hình ảnh được mô tả trong chùa cho thấy rằng cấu trúc này có thể được xây dựng dành cho vị chúa Dushara.

Hình ảnh mô tả trong chùa cho thấy rằng cấu trúc này có thể được xây dựng dành cho vị chúa Dushara.

Một cấu trúc khác được các nhà khảo cổ học gọi là “Đền lớn”, chứa một sảnh đường nhỏ với thiết kế giống như một phòng giao hưởng hiện tại. Đủ lớn để chứa 600 người, sảnh đường này có thể được sử dụng cho những buỗi lễ tôn giáo. Trong số những họa tiết ở ngôi đền là hình ảnh những đầu voi được khắc trên đá vôi.

Ngôi đền thứ ba, một phần được đặt trên ngọn đồi là đền của các con sư tử có cánh. Gọi như vậy bởi hình ảnh của những con thú với đôi cánh này được tìm thấy gần bệ thờ.

Bản thân ngôi đền có kích thước khá nhỏ. Tuy nhiên, như nhà nghiên cứu Phillip Hammond chỉ ra trong cuốn sách “Khám phá Petra”, ngôi đền có rất nhiều các tòa nhà hỗ trợ, “là nơi ở của nhân viên đền, người hành hương chờ đợi để được vào đền, các vùng sản xuất kim loại và dầu, các thiết bị phục vụ và thậm chí sản xuất đồ giả cổ cho khách du lịch!”.

Nguồn: Giáo dục, Livescience