Khoa học và đời sống

Phòng, tránh cháy, nổ, ngộ độc khí gas đối với các hộ sử dụng hầm Biogas xử lý chất thải chăn nuôi (25/07/2017)

1. Lựa chọn công trình khí sinh học phù hợp

- Sử dụng các kiểu công trình khí sinh học đã được công nhận là tiến bộ kỹ thuật ở Việt Nam:

+ Kiểu công trình khí sinh học nắp cố định: kiểu KT1 (áp dụng cho các địa điểm có nền đất tốt, có thể đào sâu được, diện tích mặt bằng hẹp), kiểu KT2 (áp dụng cho các địa điểm có nền đất yếu, hoặc đất quá cứng khó đào sâu, nước ngầm nhiều, diện tích mặt bằng rộng), EQ1, EQ2, KT31. 

+ Công trình khí sinh học bằng vật liệu Composite: Composite Quang Huy, Composite Hưng Việt, Composite Môi trường xanh, Composite KT3C, Composite Thành Đạt (mẫu TDC1; TDC2; TDC3; TDC3+), Composite KT3C2, Composite Hoàng Gia HGV3

- Lựa chọn dung tích hầm phù hợp với quy mô chăn nuôi, đảm bảo tối thiểu 0,3m³ hầm biogas/con lợn thịt; 0,45 m³/con lợn nái.

- Trường hợp đã lắp đặt các công trình khí sinh học nhưng công suất xử lý chưa tương xứng với quy mô chăn nuôi, hoặc nước thải sau hầm biogas chưa đảm bảo, vẫn phát sinh mùi, nên bổ sung thêm 01 công trình xử lý hướng dòng sau hầm biogas với dung tích 0,16m³/con lợn thịt và 0,24m²/con lợn nái (theo hướng dẫn của Ban quản lý Dự án LIFSAP).

2. Lựa chọn địa điểm lắp đặt/xây dựng hầm Biogas phù hợp

Tùy theo kiểu công trình khí sinh học và điều kiện thực tiễn của từng cơ sở chăn nuôi để lựa chọn địa điểm lắp đặt/xây dựng cho phù hợp.

Đối với các công trình khí sinh học lắp cố định, vị trí xây dựng cần có đủ diện tích mặt bằng xây dựng; cách xa nơi đất trũng, ao, hồ, các cây to lâu năm; tránh những nơi đất yếu; xa giếng nước sinh hoạt tối thiểu 10m; gần nơi cung cấp nguyên liệu nạp, nơi sử dụng khí; công trình nên xây tại các địa điểm có nhiều nắng, kín gió để giữ nhiệt độ cao, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sinh khí.

Đối với các công trình khí sinh học bằng vật liệu composite, vị trí xây dựng cần có đủ mặt bằng xây dựng; cách giếng nước, bể nước sinh hoạt từ 5m trở lên; cách nơi sử dụng khí tối thiểu 2m; nên lắp đặt ở nơi có nhiều nắng, kín gió để giữ nhiệt trong bể phân giải, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình lên men sinh khí.

3. Một số lưu ý khi sử dụng, vận hành công trình khí sinh học

Lưu ý trong quá trình vận hành, bảo dưỡng công trình

- Khi nạp cần tránh không để các loại như cát, sỏi, đá, cành cây, mẩu gỗ, dầu mỡ công nghiệp, xã phòng, thuốc tẩy, thuốc nhuộm, thuốc sát trùng, nước mưa theo vào các công trình khí sinh học. Không cho vào hầm biogas các nguyên liệu khác như rơm rạ, trấu, các động vật chết... chỉ được nạp vào hầm phân người và gia súc cùng với nước không bị nhiễm mặn và hóa chất.

- Bể phân giải phải được đậy nắp chắc chắn để người dân, trẻ em không cúi, ngó xuống bể phân giải; đường ống dẫn dịch thải phải được đậy kín.

- Sau một thời gian hoạt động, lượng cát vào hầm có thể làm tắc, nghẽn hệ thống ống dẫn; do đó phải dùng bơm hút (hoặc múc) cát từ bể áp lực để khôi phục chế độ làm việc bình thường của hầm. Bảo dưỡng, sửa chữa, thau hút bể phân giải phải do đội thợ chuyên nghiệp thực hiện và có biện pháp hỗ trợ đảm bảo an toàn. Trong quá trình bảo dưỡng hoặc sửa chữa, tuyệt đối không được chui trong hầm hoặc xuống bể áp lực vì trong hầm hoặc bể áp lực có tích tụ khí CH4, có thể gây ngạt.

- Trước khi xuống bể phân giải tuyệt đối đảm bảo nguyên tắc: (a) bể phân giải được hút hết dịch phân giải; (b) bể được thông khí cưỡng bức bằng quạt máy để đẩy hết khí gas còn lại trong bể phân giải vào các bộ phận khác của bể; (c) bể được kiểm tra bằng cách thả con gà xuống bể mà không bị ngạt, gà bình thường thì người mới được xuống; (d) người chui xuống bể phải được buộc dây an toàn và có người khác hỗ trợ bên trên.

- Khi phát hiện sự cố, thiếu khí hay mất khí dẫn đến không đun nấu được thì người dân không tự động mở nắp bể, ngó hoặc chui xuống bể phân giải mà phải liên hệ với cán bộ kỹ thuật, thợ xây/thợ lắp, người đã xây dựng công trình cho nhà mình để được hỗ trợ kịp thời và đúng cách.

Lưu ý trong quá trình thu, sử dụng khí gas

- Thường xuyên theo dõi áp suất khí, hệ thống đường ống dẫn khí và hoạt động của van bếp để phát hiện, sửa chữa khắc phục rò rỉ khí qua đường ống. Khi thấy hở khí gas (có mùi) tiến hành sửa chữa ngay. Tuyệt đối không để trẻ con, người chưa biết cách sử dụng hoặc người bị tâm thần sử dụng bếp gas.

Khi châm thử mức độ cháy của khí gas, tuyệt đối không được thực hiện ở đường ống dẫn khí mà chỉ được thực hiện ở bếp; tại nơi có khí thoát ra ngoài do đường ống hở cần tuyệt đối cấm lửa, hút thuốc, dùng đèn dầu. Khi dùng bếp cần chú ý đưa lửa tới gần rồi mới mở van cho khí ra

- Khi sử dụng bếp gas: phải châm lửa trước, mở van sau; khi đun nấu xong phải khóa chặt van gas. Không được mở van gas mà không đốt lửa. Vì khí gas hở không được đốt cháy sẽ là loại khí độc cho người và dễ gây hỏa hoạn.

- Không đặt bếp gas gần vật dễ cháy như rơm, rạ... phải có bệ cao trên mặt đất dành riêng cho bếp gas.

- Chiều dài ống gas (từ hầm biogas đến bếp gas) không được ngắn hơn 6m. Vì ống ngắn quá có thể phát nổ khi bật lửa đun.

- Không được để vật nặng hoặc để xe ô tô và các xe cộ đi lại trong khu vực hầm bioga, điều này làm cho hầm bioga bị chấn động gây hở hoặc có thể bị sập gây nguy hiểm.

- Khi sử dụng hầm biogas mà không hết khí gas, để đề phòng sự cố nổ gas do áp lực khí trong hầm Biogas quá cao thì cần bật bếp đun tự do để bớt khí gas dư thừa hoặc phải đưa ống dẫn khí biogas lên cao, mở van xả gas vào không khí (tránh nước mưa chui vào), dịch thải biogas sẽ tháo vào ao sinh học, bể chứa để xử lý, không gây ô nhiễm cho vùng xung quanh.

Nguồn: Trung tâm KNKN Hải Phòng