Khoa học và đời sống

Phương pháp nâng cao trí nhớ ở người cao tuổi (23/06/2023)

Đối với người cao tuổi, điều quan trọng là có một cuộc sống vui vẻ, thoải mái tạo tâm thế lạc quan sẽ khiến họ duy trì sức khỏe tốt, đẩy lùi bệnh tật. Sau đây là một số gợi ý nhằm cải thiện cuộc sống mà người già nên làm.

- Chế độ dinh dưỡng: Người cao tuổi phải ăn uống cân bằng dinh dưỡng, nên có chế độ ăn uống hợp lý ưu tiên thực phẩm giàu đạm thực vật gồm rau xanh (như cải xoăn và rau bina, bơ là những thực phẩm giàu Lutein - một loại vitamin có liên quan đến beta-carotene và vitamin A); các loại quả (quả óc chó, quả việt quất có những thành phần chất quý giá giúp cải thiện chức năng não, trí nhớ và sự tập trung); cần ăn ít đạm động vật, ăn ít đường. Ở độ tuổi này, người già nên bổ sung nhiều chất béo lành mạnh như axit béo omega-3 hay dầu cá, dầu ô liu nguyên chất và dầu dừa. Trứng cũng có thể chống lại sự lão hóa nhận thức và mất trí nhớ. Ngoài ra, các nghiên cứu lâm sàng đã thực sự chỉ ra rằng các loại rau lá xanh tươi có thể giúp cung cấp năng lượng cho trí nhớ một cách hiệu quả. Chế độ ăn Ketogenic (một chế độ ăn ít carbohydrate và nhiều chất béo lành mạnh) cũng đã được chứng minh là giúp cải thiện trí nhớ và duy trì chức năng não. Cùng với chế độ dinh dưỡng hợp lý, người già cần kết hợp động, nghỉ ngơi đầy đủ.

- Hoạt động thể chất: Duy trì vận động là hoạt động cần thiết đối với mọi người, đặc biệt người cao tuổi. Các hoạt động làm việc nhà, làm vườn, du lịch, đi bộ hay chạy bộ khiến tăng cơ bắp và tăng khối lượng chất xám trong não. Hoạt động này kích hoạt não bài tiết yếu tố tăng trưởng, giúp máu lưu thông đến não nhanh, cung cấp các chất dinh dưỡng, oxy kịp thời và cuối cùng làm cho não khỏe, trí nhớ ít bị ảnh hưởng. Theo nghiên cứu mang tên Urbana Champaign do Đại học Illinois, Mỹ (UOI), thực hiện cuối năm 2011 ở 60 người độ tuổi từ 55 - 80, mỗi tuần đi bộ 40 phút và nhóm 60 người khác luyện tập yoga với thời gian tương tự. Sau một năm cho thấy cả hai nhóm đều có mức co ngót thể tích vùng dưới đồi não (hippocampus) chưa tới 1%, riêng nhóm đi bộ thể tích vùng hippocampus lại tăng tới 2%, điều này ngược lại với quy luật bởi vùng hippocampus thường tự nó co ngót theo tuổi tác.

Vùng hồi hải mã trong não là một cấu trúc quan trọng của não bộ và cải thiện khả năng ghi nhớ. Đồng thời, đây cũng là khu vực mà quá trình tái tạo não diễn ra tương đối tích cực. Các bài tập thể dục nhịp điệu, bơi lội và khiêu vũ có tác động ngược lại đến kích thước của vùng hải mã trong não và cũng làm tăng thể tích não.

- Giấc ngủ: Ngủ ngon là một trong những điều đơn giản nhất có thể làm để cải thiện khả năng lưu giữ thông tin và khả năng ghi nhớ. Người lớn cần ngủ 7 - 9 giờ mỗi đêm để có sức khỏe thể chất và tinh thần tối ưu. Các nhà khoa học quan sát thấy rằng trong khi ngủ, cơ thể sẽ tối ưu hóa và củng cố thông tin mới thu được rồi lưu trữ dưới dạng bộ nhớ. Bên cạnh đó, một giấc ngủ trưa ngắn trong ngày cho phép cơ thể được nghỉ ngơi.

- Hoạt động não tĩnh: Ngoài vận động thì đọc sách, chơi cờ, nghe nhạc, hát hay xem các buổi biểu diễn trong các hoạt động giải trí giúp não hoạt động, có thể duy trì chức năng nhận thức của não và giảm khả năng mắc chứng mất trí nhớ ở người lớn tuổi.

- Học tập một kỹ năng mới: Học chơi một loại nhạc cụ, tham gia một lớp học nghệ thuật như học cách vẽ tranh trên vải canvas hay sơn màu nước, học về nhiếp ảnh kỹ thuật số hoặc một số lĩnh vực khác muốn quan tâm... là những điều kiện kích thích nhận thức rất quan trọng cho một bộ não khỏe mạnh, tích cực và cải thiện trí nhớ.

- Tham gia lớp khiêu vũ hay thiền định: Khiêu vũ tác động lớn đối với sức khỏe tinh thần, nhận thức và thể chất ở người già. Đối với họ đó là niềm vui, là điều kiện tập thể dục toàn thân, đòi hỏi sự phối hợp giữa tay và cơ thể, cũng như trí nhớ thông qua việc ghi nhớ các bước di chuyển và còn mang tính xã hội, tập thể, giao lưu. Mặt khác, khiêu vũ cũng có thể là một loại thuốc chống trầm cảm và giải độc tuyệt vời cho những căng thẳng, áp lực trong cuộc sống khi vừa nghe nhạc, vừa có thể giải phóng năng lượng tiêu cực nội tại.

Thiền cũng là cách thư giãn và quản lý căng thẳng tốt ở người cao tuổi. Khi càng bình tĩnh, mọi người đều có thể suy nghĩ rõ ràng hơn, lưu giữ thông tin tốt hơn và ghi nhớ nhiều hơn. Chính vì bình tĩnh sẽ giúp tinh thần minh mẫn, cần tạo thói quen dàng ra chỉ 25 phút mỗi ngày với các bài tập chánh niệm, thiền hoặc yoga nhẹ nhàng để đem lại những tác động tích cực đến tâm trạng và tăng cường chức năng của não. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiền định hàng ngày sẽ có tác dụng củng cố các chức năng phức tạp tại vỏ não, nơi chịu trách nhiệm đưa ra quyết định, sự chú ý và trí nhớ.

Trên đây là một số gợi ý thực hiện đơn giản giúp người cao tuổi giữ cho bộ não luôn được kích hoạt, tăng cường trí nhớ nhiều hơn và cũng để giúp cảm nhận tuổi già đến nhẹ nhàng hơn, giảm nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ, bệnh Alzheimer và các bệnh lý về nhận thức khác.

Trần Mỹ Hương (NASATI), tổng hợp 6/2023

Ngày cập nhật: 13/6/2023

https://vista.gov.vn/news/khoa-hoc-doi-song/phuong-phap-nang-cao-tri-nho-o-nguoi-cao-tuoi-6825.html