Khoa học và sản xuất

Stress nhiệt trên lợn nuôi công nghiệp và biện pháp phòng tránh (26/04/2019)

           Stress nhiệt là hệ quả của nhiệt độ và độ ẩm cao, thường được gọi là chỉ số nhiệt - ẩm, hoặc chỉ số stress nhiệt trên lợn. Vùng nhiệt trung tính cho lợn có thể dao động từ 18°C đến 24°C, phụ thuộc vào kích thước vật nuôi, tình trạng sinh lý, chuyển động không khí và loại sàn chuồng.

1. Stress nhiệt trên lợn là gì?

Lợn, đặc biệt là lợn siêu thịt rất nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ, cơ thể không có tuyến mồ hôi, mặt khác do bị nuôi nhốt trong điều kiện chăn nuôi công nghiệp thông thoáng kém, thời tiết oi bức, làm cho khả năng tự điều hòa thân nhiệt của lợn bị hạn chế. Khi nhiệt độ môi trường tăng quá cao, vượt quá khả năng điều hòa của lợn dẫn đến stress nhiệt.

3. Ảnh hưởng của stress nhiệt đối với lợn

a. Đối với lợn thịt, vỗ béo

Dấu hiệu dễ thấy nhất là lợn thở hổn hển, toàn thân ửng đỏ, giảm ăn- bỏ ăn, tăng cường uống nước và bài tiết nước tiểu, lờ đờ, run cơ.

Stress nhiệt không những làm cho lợn suy kiệt mà còn ảnh hưởng rất lớn đến khả năng sinh sản, khả năng sản suất của đàn lợn.

b. Đối với lợn nái hậu bị và nái sau cai sữa chờ phối

 Stress nhiệt làm lợn chậm động dục, biểu hiện động dục không rõ ràng, thời gian động dục ngắn, không đồng đều ở các cá thể.

Đối với lợn nái trong giai đoạn phối giống: Lợn không đạt hưng phấn cao trong khi phối giống, thời gian phối giống ngắn, số lượng trứng rụng ít.

Nhiệt độ bên trong cơ thể lợn nái quá cao, có thể dẫn đến làm chết tinh trùng và trứng, làm cho số con sinh ra thấp, lợn sơ sinh có trong lượng thấp, nhỏ.

c. Lợn nái mang thai

Stress nhiệt gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới quá trình phát triển của thai và gây lốc, xảy thai tuỳ thuộc vào giai đoạn phát triển của bào thai.

Stress nhiệt gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới quá trình phát triển của thai và gây lốc, xảy thai tuỳ thuộc vào giai đoạn phát triển của bào thai.

d. Lợn nuôi con

Lượng sữa đầu tiết ra giảm. Chất lượng sữa đầu không tốt.

Chất lượng sữa tiết ra kém, do đó đàn con tăng trọng kém, dễ bị tiêu chảy, sức kháng bệnh kém.

Lợn nái cáu kỉnh, hay cắn con và đè chết con.

Lợn nằm sấp bụng, không cho lợn con bú 

e. Ảnh hưởng đến lợn nọc

 Stress nhiệt làm cho lợn nọc lười phối giống, số lượng cũng như chất lượng tinh dịch giảm.

Với những lợn nọc phối giống bằng cách nhảy trực tiếp, stress nhiệt làm giảm tính hăng của lợn nọc, giảm thời gian phối giống do đó hiệu quản phối giống không cao.

Nếu lợn nọc bị stress nhiệt trong thời gian dài, thì rất lâu sau, khi nhiệt độ môi trường trở lại bình thường, khả năng sinh dục của lợn nọc mới hồi phục hoàn toàn.

Nhiệt độ tốt nhất để lợn nọc hoạt động là 21⁰C, mức nhiệt độ để lợn hoạt động bình thường là 29⁰C.

4. Phòng chống stress nhiệt

a. Giải pháp dài hạn

Chọn nơi thoáng mát, cao ráo để xây dựng chuồng trại. Xây chuồng tlợn hướng Đông - Tây dọc theo chiều dài của chuồng.

Đảm bảo độ thông thoáng của chuồng. 

Khoảng cách giữa các ô chuồng: 10-12m

Xây dựng hành lang rộng tối thiểu 1,5m.

Có trang bị các hệ thống điều hòa nhiệt độ trong chuồng như hệ thống phun sương, phun mưa, hoặc tốt nhất là xây chuồng kín với hệ thống làm lạnh. Chủ động điều khiển nhiệt độ trong chuồng nuôi, tránh hiện tượng chênh lệch nhiệt độ quá cao trong chuồng tại các thời điểm trong ngày (ngày, đêm).

Cung cấp nước đầy đủ, tạo điều kiện cho lợn tự điều hòa thân nhiệt một cách tốt nhất.

Tránh việc để ánh nắng chiếu trực tiếp vào mặt của lợn nái bằng cách bố trí hướng chuồng cũng như trồng các loại cây lâu năm, tán rộng trong trại.

b. Một số giải pháp can thiệp mùa nóng

- Nước và điện giải

 Đảm bảo luôn đủ nguồn nước sạch, mát cho lợn mọi lúc. Bơm nước lên bể 3 lần 1 ngày, tránh nước phơi nắng cả ngày.

Tăng số máng ăn, máng uống trong chuồng sao cho lợn không phải mất quá nhiều công sức hay chen chúc để ăn.

Hệ thống núm uống nước phải đảm bảo không quá ít so với số lượng lợn trong ô chuồng và phải luôn hoạt động tốt.

Cung cấp điện giải và VitaminC hàng ngày vào nước cho lợn uống: Sử dụng điện giải, VitaminC hoặc glucoKC. Pha theo đúng liều hướng dẫn.

Cung cấp đầy đủ số lượng núm uống, máng uống với kích thước và chiều cao lắp đặt phù hợp cho các lứa tuổi lợn.

- Nhiệt độ và độ ẩm

Nhiệt độ chuồng nuôi luôn đảm bảo từ 22- 25ºC; ẩm độ < 75%. Hạn chế tối thiểu sự dao động nhiệt độ trong chuồng nuôi: dùng nhiệt kế và ẩm kế để trong chuồng để theo dõi. Nếu nhiệt độ tăng cao hơn 25ºC, có thể phun nước lên mái, phun ở dàn mát…còn nếu ẩm độ xuống thấp quá, có thể bố trí các vòi phun sương trong chuồng.

Bật dàn mát ngay từ 6h30 sáng sớm đến 19h hàng ngày giúp làm mát không khí, tránh tích nhiệt ở trần và các dụng cụ.

Bật quạt từ 4 - 6 quạt tuỳ nhiệt độ môi trường để điều chỉnh và đảm bảo nhiệt độ trung bình chuồng nuôi đạt từ tối thiểu 22 – 25⁰C.

Ban đêm đảm bảo duy trì từ 3 - 4 quạt tuỳ điều kiện thời tiết.

- Điều tiết khẩu phần ăn

 Cho lợn ăn tự do hoặc ăn nhiều bữa trong ngày, chú ý tăng khẩu phần ăn vào sáng sớm, chiều mát và đảm bảo thắp điện sáng đến 22h để lợn hoạt động và ăn uống.

Bổ sung vào khẩu phần ăn men tiêu hoá để lợn ăn ngon hơn và hỗ trợ tiêu hoá thức ăn

- Sử dụng thuốc cho lợn mùa nóng.

Đối với lợn nái đẻ

Tiêm sắt cho nái trước đẻ 5 ngày, liều lượng: 5 - 7ml/nái, tiêm vào buổi sáng trước ăn 30’.

Đẻ xong sau 12 – 24h, tiêm Cloprostenol hoặc Vinaprost để tránh viêm.

Nái nuôi con, sắp cai sữa:

Sử dụng PG-600. Tiêm vào buổi chiều ngày cai sữa, tác dụng kích thích động dục trở lại nhanh và mạnh hơn, tránh sữa về gây sốt sữa, viêm vú

Nếu lợn mẹ quá nóng, ta có thể dùng nước lạnh làm ướt cổ cho lợn nhưng tuyệt đối không làm ướt lợn con.

Tiêm phòng đầy đủ: vaccine dịch tả, suyễn lợn, PRRS, circo, FMD, APP, KST…

Nguồn: Tạp chí Người chăn nuôi