Tin KH & CN trong nước

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo: bước ngoặt cho ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam (05/12/2025)

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang cách mạng hóa thế giới công nghệ, mở ra kỷ nguyên mới cho ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam. Từ vị thế chủ yếu gia công và kiểm thử, Việt Nam nay có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. AI không chỉ thúc đẩy nhu cầu về chip thế hệ mới mà còn định hình lại quy trình thiết kế, sản xuất và vận hành nhà máy thông minh. Với mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030, ngành bán dẫn trở thành trụ cột chiến lược, hỗ trợ các lĩnh vực như IoT, điện toán đám mây và quốc phòng. Sự kết hợp giữa AI và bán dẫn hứa hẹn mang lại đột phá, giúp Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ thế giới.

Ngành bán dẫn đang là nền tảng của kỷ nguyên số, và AI chính là động lực thúc đẩy Việt Nam chuyển từ sản xuất gia công sang sáng tạo giá trị cao. AI tái định hình toàn bộ quy trình sản xuất bán dẫn: từ tự động hóa dây chuyền đóng gói, kiểm thử bằng học máy, tối ưu hóa thiết kế chip qua mô phỏng, đến giảm tỷ lệ lỗi nhờ dữ liệu thời gian thực. Điều này giúp nâng cao hiệu quả, giảm chi phí và tăng năng suất.

Chính phủ Việt Nam đã ban hành hàng loạt chính sách hỗ trợ. Nghị quyết 57-NQ/TW năm 2024 của Bộ Chính trị nhấn mạnh đột phá trong khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo cho phép áp dụng cơ chế sandbox, bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển tiêu chuẩn quốc tế và thu hút FDI gắn với chuyển giao công nghệ. Luật Công nghiệp Công nghệ Số (thông qua tháng 6/2025) cung cấp nền tảng pháp lý, với ưu đãi vượt trội như thuế suất 5% trong 37 năm cho dự án bán dẫn vốn trên 6.000 tỷ đồng, miễn thuế 6 năm và giảm 50% trong 13 năm tiếp theo.

Tính đến tháng 11/2025, Việt Nam thu hút hơn 170 dự án FDI trong bán dẫn, tổng vốn gần 11,6 tỷ USD, tập trung vào thiết kế chip và đóng gói-kiểm thử. Các doanh nghiệp lớn như Intel, Amkor, Hana Micron, Coherent và VDL đã đầu tư, với khoảng 60 doanh nghiệp thiết kế, tám dự án đóng gói và hơn 20 nhà cung cấp vật liệu. Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện nghị định hướng dẫn Luật Công nghiệp Công nghệ Số, hiệu lực từ 1/1/2026, nhằm đồng bộ chính sách, ưu đãi và hạ tầng. Việt Nam cũng đầu tư vào trung tâm thiết kế vi mạch, R&D, phòng lab dùng chung, năng lượng sạch, logistics và trung tâm dữ liệu để hình thành chuỗi giá trị bền vững.

Về nhân lực, Việt Nam có lợi thế với hơn 1,9 triệu lao động công nghệ thông tin, trong đó 7.000 kỹ sư bán dẫn. Chương trình phát triển nguồn nhân lực đặt mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư và cử nhân đến năm 2030, xây dựng phòng thí nghiệm trọng điểm và chương trình gắn kết doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhu cầu hàng năm khoảng 10.000 kỹ sư, nhưng nguồn cung chỉ đáp ứng dưới 20%. Thiếu hụt nghiêm trọng ở nhóm kỹ sư liên ngành giữa AI, vi mạch, điều khiển và dữ liệu – lực lượng quyết định thiết kế chip và nhà máy thông minh.

Giáo sư Usagawa Tsuyoshi, chuyên gia Nhật Bản và cố vấn Trường Đại học Việt Nhật, nhấn mạnh Việt Nam có tiềm năng trở thành trung tâm nhân lực bán dẫn nếu phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học. Kỹ sư cần ba năng lực cốt lõi: nền tảng toán, vật lý, tin học, điện tử; tư duy logic giải quyết vấn đề; và học hỏi liên tục. Chương trình đào tạo tại Trường Đại học Việt Nhật hợp tác với các trường hàng đầu Nhật Bản như Tokyo và Kumamoto, chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế. Các mô hình hợp tác doanh nghiệp-viện-trường, như "đào tạo đặt hàng" từ Intel, Samsung, FPT Semiconductor và Viettel, đang mở rộng thực tập và giáo trình thực tiễn.

Ngoài ra, Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) coi AI và bán dẫn là trụ cột, tập trung phát triển hạ tầng tính toán, đào tạo liên ngành, chuẩn hóa dữ liệu chip và thu hút chuyên gia quốc tế. Viettel đang xây dựng nhà máy chip đầu tiên, phát triển chip 5G, IoT và an ninh mạng, góp phần đạt mục tiêu 100 doanh nghiệp thiết kế và 15.000 kỹ sư vào năm 2030.

Sự bùng nổ của AI đang mở ra cơ hội vàng cho ngành bán dẫn Việt Nam, từ chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, đầu tư FDI đến phát triển nhân lực liên ngành. Với chiến lược rõ ràng, Việt Nam có thể chuyển mình thành trung tâm công nghệ cao khu vực, làm chủ chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, cần khắc phục thiếu hụt nhân lực và hoàn thiện hạ tầng để tận dụng tối đa tiềm năng. Hành trình này không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn khẳng định vị thế quốc gia trong kỷ nguyên số, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan./.

P.T (tổng hợp)

Ngày cập nhật: 20/11/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-ky-thuat-va-cong-nghe/su-bung-no-cua-tri-tue-nhan-tao-buoc-ngoat-cho-nganh-cong-nghiep-ban-dan-viet-nam-12345.html