Khoa học kỹ thuật và công nghệ

Tàu đệm từ 600 km/h: bước đột phá mới của Trung Quốc (28/07/2025)

Trung Quốc vừa giới thiệu tàu đệm từ mới đạt tốc độ tối đa 600 km/h, do Tổng công ty Đường sắt Trung Quốc (CRRC) phát triển, tại Triển lãm Đường sắt Hiện đại Bắc Kinh, đồng thời với Đại hội Đường sắt Cao tốc Thế giới 2025. Đây là bước tiến nhằm rút ngắn khoảng cách giữa đường sắt và hàng không trong giao thông liên thành phố.

Khác với tàu truyền thống dùng bánh thép, tàu maglev sử dụng lực từ để lơ lửng trên đường ray, loại bỏ ma sát và tăng tốc độ. Khi dưới 150 km/h, tàu dùng bánh cao su, sau đó chuyển sang chế độ đệm từ để tăng hiệu quả. Tàu tích hợp AI, lái tự động, kết nối 5G, cảm biến âm thanh và nhận diện hình ảnh, tăng độ an toàn và tối ưu trải nghiệm hành khách. Thiết kế khí động học với đầu tàu nhọn giúp giảm lực cản không khí. Giai đoạn thiết kế kỹ thuật hoàn thành tháng 7/2024, đang tiến hành thử nghiệm chuyên sâu.

Tàu này được phát triển nhờ hợp tác công nghệ với Đức, đặc biệt là Transrapid – liên doanh giữa Siemens và Thyssenkrupp. Biên bản ghi nhớ 2018 đã giúp chuyển giao công nghệ, góp phần tạo nên mẫu CRRC 600. Đây là ví dụ điển hình cho chiến lược kết hợp tri thức quốc tế và đổi mới trong nước của Trung Quốc.

Với tốc độ 600 km/h, hành trình Bắc Kinh – Thượng Hải có thể giảm từ 4 giờ xuống còn 2,5–3 giờ, biến maglev thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với hàng không trong khoảng cách dưới 2.000 km. Tàu vận hành êm, không tiếp xúc, giúp giảm mài mòn, tiết kiệm chi phí bảo trì và ít phát thải hơn so với máy bay, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững. Đường sắt cao tốc chỉ thải ra khoảng 6% CO2 so với máy bay và 11% so với ô tô.

Dù tiềm năng lớn, maglev vẫn đối mặt với nhiều rào cản. Mạng lưới đường sắt cao tốc của Trung Quốc (48.000 km) lỗ hơn 100 tỷ nhân dân tệ chỉ trong 9 tháng đầu năm 2024. Chỉ 6% tuyến đường có lãi, chủ yếu ở các đô thị lớn. Việc xây dựng và vận hành tàu maglev đòi hỏi hạ tầng chuyên biệt, đội chi phí đầu tư và khiến giá vé cao. Điều này gây khó khăn nếu triển khai ở khu vực ít dân. Maglev chỉ khả thi về kinh tế nếu phục vụ các hành lang đô thị có lưu lượng lớn.

Trung Quốc hiện đối đầu trực tiếp với Nhật Bản trong công nghệ maglev. Nhật từng đạt tốc độ 603 km/h vào 2015, đang vận hành tàu L0 ở 500 km/h nối Tokyo – Osaka. Tàu CRRC 600 đặt mục tiêu bắt kịp hoặc vượt tiêu chuẩn Nhật, thể hiện cuộc đua công nghệ ngày càng nóng ở châu Á.

Trung Quốc cũng mở rộng ảnh hưởng toàn cầu, với hơn 70% tổng chiều dài đường sắt cao tốc toàn cầu, đã xuất khẩu công nghệ sang Thổ Nhĩ Kỳ, Indonesia, Thái Lan. Tuy nhiên, vẫn vấp phải rào cản tại châu Âu, như vụ điều tra CRRC tại Bulgaria về trợ cấp nhà nước và cạnh tranh không công bằng.

Việc đưa tàu vào vận hành thương mại vẫn đang trong quá trình thử nghiệm nghiêm ngặt. CRRC đặt mục tiêu kiểm tra đến năm 2026, với yêu cầu chạy thử 600.000 km để đạt chứng nhận an toàn. Tầm nhìn đến năm 2035, Trung Quốc muốn mở rộng mạng lưới đường sắt cao tốc lên 70.000 km, trong đó maglev đóng vai trò quan trọng. Việc tích hợp AI, 5G vào hạ tầng giao thông thông minh là bước đi chiến lược.

Tàu đệm từ CRRC 600 là minh chứng cho tham vọng công nghệ của Trung Quốc trong lĩnh vực giao thông. Tuy nhiên, bài toán lớn vẫn là tính bền vững thương mại. Nếu vượt qua được những rào cản tài chính, maglev không chỉ giúp Trung Quốc dẫn đầu mà còn trở thành hình mẫu cho hệ thống giao thông tương lai toàn cầu./.

P.T (NASTIS), theo Asia Times, 7/2025

Ngày cập nhật: 21/07/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-ky-thuat-va-cong-nghe/tau-dem-tu-600-km-h-buoc-dot-pha-moi-cua-trung-quoc-11633.html