Khoa học - Y dược

Tình trạng sử dụng acetaminophen (paracetamol) ở người mẹ có thể làm thay đổi biểu hiện gen của nhau thai, làm tăng nguy cơ mắc ADHD ở trẻ em (10/03/2025)

Theo một nghiên cứu do nhóm nghiên cứu Trường Đại học Washington dẫn đầu, việc mẹ tiếp xúc với acetaminophen trong thời kỳ mang thai có liên quan đến khả năng mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em cao hơn.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích các chỉ dấu sinh học trong huyết tương của một nhóm gồm 307 cặp mẹ con người Mỹ gốc Phi đã tiếp xúc với acetaminophen (APAP). Họ phát hiện APAP trong các mẫu máu của người mẹ đang mang thai giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai có liên quan đến tỷ lệ chẩn đoán ADHD tăng ở trẻ em từ 8 đến 10 tuổi.

Acetaminophen (còn gọi là paracetamol) được sử dụng rộng rãi trong thời kỳ mang thai. Tại Hoa Kỳ, Châu Âu và Châu Á, có đến 41–70% cá nhân mang thai báo cáo đã sử dụng loại thuốc này. Mặc dù được các cơ quan quản lý như Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ và Cơ quan Dược phẩm Châu Âu phân loại là thuốc có nguy cơ thấp, nhưng bằng chứng nhiều năm cho thấy mối liên hệ tiềm ẩn giữa việc sử dụng APAP trước khi sinh với các tình trạng phát triển thần kinh bất thường, bao gồm ADHD và rối loạn phổ tự kỷ.

Hầu hết các nghiên cứu trước đây đều dựa trên dữ liệu tự báo cáo sử dụng APAP của người mang thai, cho nên điều này có thể dẫn đến tình trạng nhớ không đúng và khiến các cơ chế cơ bản của những mối liên hệ này không rõ ràng.

Trong nghiên cứu "Associations of Maternal Blood Biomarkers of Prenatal APAP Exposure With Placental Gene Expression and Child Attention Deficit Hyperactivity Disorder", các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu của nhóm nghiên cứu các tình trạng ảnh hưởng đến sự phát triển và học tập thần kinh nhận thức ở trẻ nhỏ (CANDLE), có trụ sở tại Memphis, Tennessee. Các phát hiện được công bố trên tạp chí Nature Mental Health.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng phương pháp chuyển hóa không nhắm mục tiêu để xác định các chất chuyển hóa APAP trong các mẫu huyết tương của người mẹ mang thai giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai và kiểm tra mối quan hệ của chúng với chẩn đoán ADHD ở trẻ em và biểu hiện gen nhau thai.

Các chất chuyển hóa APAP được phát hiện trong 20,2% mẫu huyết tương của người mẹ. Trẻ em có mẹ có chỉ dấu sinh học APAP trong huyết tương có khả năng bị ADHD cao hơn 3,15 lần (độ tin cậy 95%: 1,20 đến 8,29) so với những trẻ có mẹ không phát hiện thấy phơi nhiễm.

Bé gái của những bà mẹ có tiếp xúc với APAP có khả năng mắc ADHD cao hơn 6,16 lần (độ tin cậy 95%: 1,58 đến 24,05), trong khi mối liên quan này không có hoặc yếu ở bé trai. Ở bé gái, phơi nhiễm APAP có liên quan đến tăng biểu hiện của immunoglobulin heavy constant gamma 1 (IGHG1). Việc tăng biểu hiện IGHG1 có liên quan với chẩn đoán ADHD. Các con đường phosphoryl hóa oxy hóa bị sụt giảm số lượng thụ thể ở cả hai giới, một mô hình liên quan đến suy giảm phát triển thần kinh trước đây.

Những hiểu biết toàn diện về các con đường phân tử tiềm ẩn mở ra hướng cho các nghiên cứu bổ sung để làm sáng tỏ thêm các cơ chế liên quan./.

P.T.T (NASATI, theo https://medicalxpress.com/, 17/2/2025

Ngày cập nhật: 05/03/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/cac-linh-vuc-khoa-hoc-va-cong-nghe/tinh-trang-su-dung-acetaminophen-paracetamol-o-nguoi-me-co-the-lam-thay-doi-bieu-hien-gen-cua-nhau-thai-lam-tang-nguy-co-mac-adhd-o-tre-em-10891.html