Khoa học kỹ thuật và công nghệ

Triệt sản muỗi bằng cách vô hiệu hóa tinh trùng (22/03/2023)

Nghiên cứu mới của Đại học California, Riverside (UCR) vô hiệu hóa protein chịu trách nhiệm kích hoạt tinh trùng của muỗi, ngăn chúng bơi hoặc thụ tinh cho trứng.

Muỗi Culex cái trưởng thành đang hút máu. Ảnh: CDC

Kết quả nghiên cứu công bố trên tạp chí PLOS ONE có thể giúp kiểm soát số lượng muỗi như Culex, loại muỗi nhà phổ biến truyền virus gây bệnh viêm não và virus Tây sông Nile, Phys.org hôm 16/3 đưa tin. "Trong lúc giao phối, đôi muỗi áp đuôi vào nhau, con đực truyền tinh trùng vào đường sinh sản của con cái. Tinh trùng có thể được lưu trữ tại đó một thời gian, nhưng vẫn cần di chuyển để hoàn tất thụ tinh", Cathy Thaler, nhà sinh vật học tế bào ở UCR, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích.

Chìa khóa để hoàn thành hành trình là protein chuyên dụng tiết ra trong lúc xuất tinh, giúp kích hoạt đuôi của tinh trùng để chúng chuyển động. Không có protein này, tinh trùng không thể thâm nhập vào trứng. Chúng sẽ bất động và cuối cùng thoái hóa, theo Richard Cardullo, giáo sư sinh vật học ở UCR, đồng tác giả nghiên cứu.

Nghiên cứu của Thaler và cộng sự mô tả đầy đủ mọi protein trong tinh trùng của muỗi, cho phép các nhà khoa học tìm ra protein duy trì chất lượng tinh trùng khi chúng không hoạt động và kích thích chúng bơi. Để thu thập thông tin, nhóm nghiên cứu làm việc với một đội ngũ sinh viên đại học và cao học để cô lập 200 con muỗi đực từ quần thể lớn hơn. Sau đó, họ tách đủ tinh trùng từ đường sinh sản để dùng với thiết bị khối phổ nhằm nhận dạng protein.

Dựa vào thông tin về protein, nhóm nghiên cứu có thể kiểm soát muỗi theo cách thân thiện với môi trường và ít độc hại hơn những phương pháp khác như phun thuốc diệt muỗi. Công nghệ này hứa hẹn biến đổi một phần muỗi đực sinh sản bình thường thành vô sinh nhưng không xóa sổ toàn bộ quần thể bởi muỗi vẫn đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn đối với cá và nhiều động vật khác.

Các nhà nghiên cứu hy vọng thông tin về protein điều phối chuyển động của tinh trùng ở muỗi Culex cũng có thể áp dụng với những loại muỗi khác. Trong tình hình biến đổi khí hậu ngày càng mạnh lên, nhiều loại muỗi như muỗi truyền bệnh sốt rét đang dịch chuyển tới Bắc bán cầu và đe dọa dân cư./.

An Khang (Theo Phys.org)

Ngày cập nhật: 19/3/2023

https://vnexpress.net/triet-san-muoi-bang-cach-vo-hieu-hoa-tinh-trung-4582708.html