Khoa học - Y dược

Bản đồ đầu tiên về sự phát triển não bộ mở ra hy vọng điều trị rối loạn phát triển thần kinh (24/12/2025)

Các nhà khoa học Mỹ vừa công bố bản đồ chi tiết đầu tiên mô tả quá trình phát triển của tế bào não người từ giai đoạn phôi thai đến trưởng thành, một bước đột phá có thể thay đổi căn bản cách chúng ta hiểu và điều trị các rối loạn như tự kỷ, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) hay tâm thần phân liệt.

Bản đồ mới ghi lại quá trình hình thành, biệt hóa và trưởng thành của các tế bào não, đồng thời theo dõi sự kích hoạt và bất hoạt của gen theo thời gian. Dữ liệu thu được từ tế bào não của người, chuột và khỉ đã cho phép nhóm nghiên cứu so sánh các con đường phát triển thần kinh giữa các loài, qua đó xác định những điểm tương đồng cũng như các đặc trưng riêng biệt của não người.

Nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra hơn 5.000 loại tế bào khác nhau trong não chuột, được cho là ít nhất cũng tương đương tế bào bão người. Theo Hongkui Zeng, nhà khoa học tần kinh và là trưởng nhóm nghiên cứu, não bộ của chúng ta là một cấu trúc phức tạp đáng kinh ngạc, nơi hàng nghìn loại tế bào khác nhau phối hợp để tạo nên cảm xúc, hành vi và nhận thức.

Bản đồ về sự phát triển của não bộ tập trung vào hai vùng não: một là vỏ não mới (neocortex), lớp ngoài cùng của não đảm nhiệm chức năng nhận thức cao như tư duy, ngôn ngữ và lập kế hoạch; hai là vùng dưới đồi (hypothalamus), cấu trúc nhỏ nằm sâu trong não giúp điều hòa thân nhiệt, huyết áp, cảm xúc, giấc ngủ, ham muốn tình dục, cảm giác đỏi và khát.

Theo Zeng, việc so sánh quá trình phát triển não bộ ở người và động vật giúp làm rõ sự chuyên biệt hóa của con người, cũng như nguồn gốc của trí thông minh. Đồng thời, hiểu biết về sự phát triển bình thường của não sẽ giúp các nhà khoa học xác định chính xác hơn những thay đổi trong não bệnh, cả ở người lẫn mô hình động vật. Qua đó, nhóm nghiên cứu hy vọng có thể phát triển các liệu pháp gen và tế bào cho nhiều rối loạn thần kinh, bao gồm tự kỷ, ADHD và tâm thần phân liệt. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Nature, có sự tham gia của các nhà khoa học tại Viện nghiên cứu Allen, Đại học California tại Los Angeles (UCLA), cùng nhiều cơ sở nghiên cứu hàng đầu./.

N.P.D (NASTIS), theo Independent, 12/2025

Ngày cập nhật:14/12/2025

https://vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-y-duoc/ban-do-dau-tien-ve-su-phat-trien-nao-bo-mo-ra-hy-vong-dieu-tri-roi-loan-phat-trien-than-kinh-12510.html