Khoa học - Y dược

COVID-19 thúc đẩy lão hóa mạch máu, tác động rõ hơn ở phụ nữ (17/10/2025)

Một nghiên cứu đăng trên European Heart Journal cho thấy, nhiễm COVID-19, đặc biệt ở phụ nữ, có thể khiến mạch máu lão hóa trung bình khoảng 5 năm.

Bình thường, theo tuổi tác, mạch máu sẽ dần trở nên kém đàn hồi hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu mới gợi ý rằng COVID-19 có thể đẩy nhanh quá trình này. Điều này quan trọng bởi mạch máu cứng hơn đồng nghĩa với nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch, bao gồm đột quỵ và nhồi máu cơ tim.

Nghiên cứu do Giáo sư Rosa Maria Bruno, Đại học Paris Cité-Pháp, cho biết: “Từ sau đại dịch, chúng ta biết rằng nhiều người sau khi nhiễm COVID vẫn còn triệu chứng kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí nhiều năm. Tuy nhiên, cơ chế trong cơ thể gây ra các triệu chứng đó vẫn chưa được hiểu rõ. Chúng tôi biết COVID có thể tác động trực tiếp đến mạch máu và gây ra hiện tượng ‘lão hóa mạch máu sớm’, tức mạch máu già hơn so với tuổi thực, khiến nguy cơ bệnh tim tăng cao. Nếu đúng như vậy, cần phát hiện sớm để phòng ngừa đột quỵ và nhồi máu cơ tim”. 

Nghiên cứu thu hút 2.390 người tại 16 quốc gia (Áo, Úc, Brazil, Canada, Đảo Síp, Pháp, Hy Lạp, Ý, Mexico, Na Uy, Thổ Nhĩ Kỳ, Anh và Mỹ) trong giai đoạn từ tháng 9/2020 – tháng 2/2022. Người tham gia được chia thành 4 nhóm: chưa từng nhiễm COVID; đã nhiễm nhưng không nhập viện; nhập viện ở khoa thường; và nhập viện ở khoa hồi sức tích cực.

Các nhà nghiên cứu đánh giá “tuổi mạch máu” bằng phương pháp đo vận tốc sóng mạch (PWV). Vận tốc sóng mạch càng cao, mạch càng cứng và tuổi mạch máu càng lớn. Chỉ số này được đo sau 6 tháng và 12 tháng kể từ khi nhiễm bệnh. Kết quả cho thấy, cả ba nhóm từng nhiễm COVID  đều có động mạch cứng hơn so với nhóm chưa nhiễm. Hiệu ứng rõ rệt hơn ở phụ nữ và những người mắc hội chứng COVID kéo dài với triệu chứng như khó thở, mệt mỏi.

Ở phụ nữ, vận tốc sóng mạch tăng trung bình 0,55 m/s với ca COVID nhẹ, 0,60 m/s với ca nhập viện, và 1,09 m/s với những ca chăm sóc tích cực. Các nhà khoa học cho rằng mức tăng khoảng 0,5 m/s đã có ý nghĩa lâm sàng, tương đương với lão hóa mạch máu 5 năm và tăng 3% nguy cơ bệnh tim mạch ở phụ nữ 60 tuổi.

Những người đã tiêm vắc-xin COVID thường có động mạch đàn hồi hơn so với người chưa tiêm. Về lâu dài, tình trạng lão hóa mạch máu do COVID có xu hướng ổn định hoặc cải thiện nhẹ.

Giáo sư Bruno lý giải: “Vi-rút SARS-CoV-2 tác động lên các thụ thể men chuyển angiotensin 2 trên thành mạch máu để xâm nhập tế bào. Điều này có thể gây rối loạn chức năng mạch máu và thúc đẩy lão hóa mạch. Phản ứng viêm và miễn dịch của cơ thể cũng tham gia vào quá trình này. Một nguyên nhân khiến phụ nữ chịu ảnh hưởng nhiều hơn nam giới có thể do hệ miễn dịch khác biệt: họ phản ứng nhanh và mạnh hơn, giúp chống nhiễm bệnh tốt hơn, nhưng đồng thời gây tổn thương mạch máu nhiều hơn sau đó”. 

Điểm tích cực là lão hóa mạch máu có thể đo dễ dàng và điều trị bằng biện pháp phổ biến như thay đổi lối sống, dùng thuốc hạ huyết áp hoặc hạ cholesterol.

Giáo sư Bruno và cộng sự sẽ tiếp tục theo dõi người tham gia để xác định liệu lão hóa mạch máu sớm có dẫn đến tăng nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim trong tương lai hay không.

Trong một bài xã luận kèm theo, Tiến sĩ. Behnood Bikdeli nhận định: “Dù mối đe dọa cấp tính của đại dịch đã giảm, một thách thức mới nổi lên: hội chứng hậu COVID-19. Tổ chức Y tế thế giới định nghĩa đây là các triệu chứng xuất hiện 3 tháng sau nhiễm và kéo dài ít nhất 2 tháng, có thể gặp ở 40% bệnh nhân từng mắc COVID. Nghiên cứu CARTESIAN cho thấy COVID đã khiến động mạch của chúng ta lão hóa, đặc biệt ở phụ nữ. Câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta có thể tìm ra biện pháp can thiệp để ngăn ngừa và giảm hậu quả lâu dài hay không”./.

Đ.T.V (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/news/, 2025

Ngày cập nhật:30/09/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-y-duoc/covid-19-thuc-day-lao-hoa-mach-mau-tac-dong-ro-hon-o-phu-nu-12010.html