Khoa học - Y dược

Các nhà khoa học phát hiện ra đột biến gen tiến hóa ở người có thể hỗ trợ chế độ ăn nhiều đường (09/07/2019)

Trong cái nhìn về sự tiến hóa trong hành vi, nhóm nghiên cứu do Đại học College London dẫn đầu đã phát hiện ra khoảng 50% số người mang đột biến gen giúp giảm lượng đường trong máu. Nghiên cứu được phát triển từ một cuộc điều tra về gen có tên CLTC1, nó kiểm soát việc sản xuất protein có tên CHC22. Protein này điều chỉnh cơ chế mà glucose đi ra khỏi máu và vào mô mỡ; cơ bắp. Nhìn vào ADN của người cổ đại, một số loài động vật khác nhau và bộ gen của hơn 2.500 người tiến hóa, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra đột biến gen CLTC1 dường như xuất hiện ở người vào khoảng thời gian khi chúng ta bắt đầu nấu ăn khoảng 450.000 năm trước.

Ước tính ngày nay, khoảng một nửa số người có đột biến gen cho phép họ giảm lượng đường trong máu tốt hơn sau bữa ăn (Ảnh: Khakimullin/Depositphotos).

Đột biến gen tạo ra biểu hiện thay đổi của protein CHC22 làm giảm hiệu quả của quá trình vận chuyển glucose giữa máu và cơ hoặc chất béo. Điều này về cơ bản có nghĩa là đột biến giúp loại bỏ glucose nhanh hơn từ máu của chúng ta sau bữa ăn.

Matteo Fumagalli - Tác giả đầu tiên của nghiên cứu, cho biết: "Đột biến cũ của biến thể di truyền này có thể sẽ hữu ích cho tổ tiên của chúng ta vì nó giúp duy trì lượng đường trong máu cao hơn trong thời gian nhịn ăn, khi chúng ta không dễ dàng tiếp cận với carbohydrate”. Đột biến mới hơn trong gen CLTC1 đã được tìm thấy ban đầu ở người cổ đại, nhưng các nhà nghiên cứu lưu ý rằng nó trở nên thường xuyên hơn khi nông nghiệp phổ biến hơn 10.000 năm trước. Khi carbohydrate trở nên dễ tiếp cận hơn ở chế độ ăn uống, nhu cầu làm sạch glucose hiệu quả hơn từ máu của chúng ta đã làm tăng sự lan truyền của đột biến gen đặc biệt này. 

Mark Thomas, đồng tác giả của nghiên cứu cho biết: "Các phân tích đã cho thấy một ví dụ khác về cách thay đổi trong thói quen ăn uống ở thời tiền sử đã định hình sự tiến hóa của con người”. Điều thú vị là đột biến gen mới chưa hoàn toàn chi phối sự tiến hóa của loài người, các nhà nghiên cứu cho biết khoảng một nửa bộ gen người hiện tại được nghiên cứu vẫn chứa phiên bản cũ hơn của gen CLTC1. Không rõ tầm quan trọng của biến thể gen mới hơn ở con người ngày nay và lưu ý rằng biến thể di truyền cũ dường như không đóng vai trò trực tiếp trong sự phát triển của bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng biến thể di truyền cũ hơn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng kháng insulin ở một số người và khiến họ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn.

Tác giả nghiên cứu Frances Brodsky, cho biết: "Những người có biến thể cũ cần cẩn thận hơn về lượng carb của họ, nhưng cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu biến thể di truyền mà chúng tôi tìm thấy có thể ảnh hưởng đến sinh lý”. 

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí eLife.

Nguồn: N.T.T (NASATI)/www.vista.gov.vn

Cập nhật: 14/6/2019