Khoa học - Y dược

Virus cúm H5N1 bất hoạt trong sữa thanh trùng chỉ gây ra rủi ro sức khỏe ở mức tối thiểu (17/12/2025)

Protein và vật liệu di truyền (ARN) từ virus cúm H5N1 đã được tìm thấy trong sữa thanh trùng tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, một nghiên cứu từ Bệnh viện Nghiên cứu Trẻ em St. Jude cho thấy những mảnh virus đã bị bất hoạt này gây ra rất ít hoặc không có rủi ro nào cho sức khỏe.

Trong bối cảnh dịch cúm H5N1 vẫn tiếp diễn ở bò sữa tại Hoa Kỳ, sữa thương mại vẫn còn chứa các mảnh virus. Mặc dù vậy, quá trình thanh trùng đã tiêu diệt virus (làm nó không còn khả năng lây nhiễm).

Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra một giả thuyết: Liệu các mảnh virus đã chết này có "dạy" cho hệ miễn dịch rằng các thành phần virus này là vô hại hay không? Nếu có, điều này có thể làm tăng tính nhạy cảm (dễ bị nhiễm bệnh hơn) với các bệnh cúm sau này.

Họ phát hiện ra rằng sữa bị nhiễm H5N1 đã qua thanh trùng không ảnh hưởng đáng kể đến hệ thống miễn dịch (trong các mô hình phòng thí nghiệm).

Tuy nhiên, sữa chưa qua thanh trùng (sữa tươi nguyên liệu) vẫn là một mối lo ngại về sức khỏe. Những phát hiện này vừa được công bố hôm nay trên tạp chí Science Advances.

Tiến sĩ Stacey Schultz-Cherry, tác giả của nghiên cứu, cho biết: "Chúng tôi nhận thấy rằng việc tiêu thụ sữa thanh trùng nhiều lần, ngay cả khi nó chứa virus H5N1 đã bị bất hoạt, cũng chỉ gây ra rủi ro sức khỏe ở mức tối thiểu. Chúng tôi không quan sát thấy bất kỳ lợi ích hay tác hại nào đối với việc nhiễm cúm sau này".

Ban đầu, các nhà khoa học lo ngại rằng việc thường xuyên uống các thành phần virus bất hoạt trong sữa có thể "dạy" hệ miễn dịch rằng những phân tử này là an toàn. Sự mất khả năng miễn dịch đối với các vật chất trong thực phẩm này được gọi là "dung nạp đường uống". Đây là một cơ chế bình thường giúp con người không phát triển các phản ứng miễn dịch không mong muốn chống lại thức ăn mà họ tiêu thụ.

Tuy nhiên, nếu cơ thể con người hình thành "dung nạp đường uống" đối với protein của virus cúm, điều đó có thể dẫn đến việc dễ bị nhiễm cúm hơn sau này. Lý do là cơ thể không còn nhận ra các thành phần của virus là một phần của kẻ xâm lược nữa. Để tìm hiểu xem việc uống sữa thanh trùng bị nhiễm bẩn có tạo ra sự dung nạp đường uống với virus cúm hay không, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm trên chuột. Họ lấy sữa không bị nhiễm bẩn và sữa bị nhiễm H5N1 (cả hai sau đó đều được thanh trùng) rồi cho chuột uống. Lũ chuột được cho uống sữa trong 5 ngày liên tục, mô phỏng cách một người tiêu thụ sữa theo thời gian. Vài tuần sau, các nhà khoa học cho những con chuột này phơi nhiễm với virus H5N1 (còn sống). Kết quả là không có sự khác biệt nào về diễn biến lây nhiễm giữa hai nhóm.

Tiến sĩ Pamela Brigleb, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết: "Chúng tôi nhận thấy rằng việc nhiễm cúm (sau khi tiếp xúc nhiều lần với virus H5N1 trong sữa thanh trùng) vẫn diễn ra bình thường, không có biến cố bất lợi nào". "Chúng tôi không thấy bằng chứng nào cho thấy (việc uống sữa thanh trùng chứa virus) khiến bệnh trở nên tồi tệ hơn".

Trong khi sữa thanh trùng dường như không có vai trò gì trong việc thay đổi khả năng miễn dịch với cúm, thì sữa chưa thanh trùng (sữa tươi nguyên liệu) lại là một mối đe dọa sức khỏe thực sự.

Những con chuột tiếp xúc với sữa nhiễm H5N1 chưa qua thanh trùng đã chết vì căn bệnh này chỉ trong vài ngày. Kết quả này cũng đã được các nhóm nghiên cứu khác ghi nhận.

Brigleb nói: "Chúng tôi thực sự nhận thấy rằng nếu sữa bị nhiễm bệnh không được thanh trùng hoàn toàn, nó vẫn có khả năng gây bệnh rất cao trong mô hình của chúng tôi. Điều đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thanh trùng, đặc biệt là đối với sữa có nguy cơ bị nhiễm bẩn".

Cho đến thời điểm này, các nhà nghiên cứu chỉ sử dụng những con chuột chưa bao giờ mắc virus cúm. Để mô phỏng tốt hơn khả năng miễn dịch cúm sẵn có (từ các lần nhiễm bệnh trước đó và tiêm chủng) như trong dân số loài người, các nhà khoa học đã cho một nhóm chuột nhiễm virus H1N1 với liều lượng không gây chết người (để tạo miễn dịch), nhóm còn lại không cho nhiễm. Sau đó, họ lấy sữa thường hoặc sữa nhiễm H5N1 (cả hai đều đã được thanh trùng) và cho cả hai nhóm chuột uống trong vài ngày.Vài tuần sau, họ cho tất cả chuột phơi nhiễm với virus H5N1 (liều gây chết). Kết quả là việc nhiễm H1N1 trước đó đã bảo vệ 100% khỏi tử vong, bất kể chúng uống loại sữa nào. Tất cả những con chuột không có miễn dịch H1N1 từ trước đều chết vì căn bệnh này.

Brigleb nói: "Hầu hết dân số đều đã từng bị nhiễm bệnh hoặc tiêm vắc-xin vào một thời điểm nào đó trong đời, vì vậy chúng tôi muốn phản ánh điều đó trong các thí nghiệm của mình. Chúng tôi nhận thấy rằng, bất kể lũ chuột có nhận các mảnh virus trong sữa thanh trùng hay không, thì khả năng miễn dịch có từ trước vẫn bảo vệ chúng hoàn toàn khỏi thử thách H5N1".

Nghiên cứu này xác nhận rằng các phương pháp an toàn thực phẩm (như thanh trùng) và các biện pháp tiêm chủng hiện tại có khả năng bảo vệ sức khỏe con người khỏi virus H5N1 trong sữa. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần phải tiếp tục cảnh giác.

Schultz-Cherry nói: "Thật yên tâm khi biết rằng các thành phần virus H5N1 bất hoạt này trong sữa thanh trùng chỉ gây rủi ro sức khỏe ở mức tối thiểu và không làm thay đổi khả năng miễn dịch cúm. Tuy nhiên, chúng tôi cũng một lần nữa khẳng định rằng việc tiêu thụ sữa chưa qua thanh trùng có thể khiến con người tiếp xúc với tác nhân lây nhiễm nguy hiểm này. Chúng ta phải tiếp tục theo dõi loại virus này và giảm thiểu nguy cơ nó lây lan sang quần thể người"./.

P.T.T (NASTIS), theo https://medicalxpress.com/, 11/2025

Ngày cập nhật:04/12/2025

https://vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-y-duoc/virus-cum-h5n1-bat-hoat-trong-sua-thanh-trung-chi-gay-ra-rui-ro-suc-khoe-o-muc-toi-thieu-12448.html