Khoa học - Y dược

Chẩn đoán ung thư niêm mạc miệng bằng mô hình học máy (10/09/2025)

Ung thư niêm mạc miệng là bệnh lý ác tính phát triển tại môi, lưỡi, má, nướu, sàn miệng... và chiếm khoảng 90% các ca ung thư vùng miệng. Đây là một trong 16 loại ung thư phổ biến. Điều trị ung thư hiệu quả đòi hỏi chẩn đoán chính xác ở mức độ phân tử. Tuy nhiên, các kỹ thuật hiện đại như giải trình tự gen thường tốn kém và phức tạp. Trong bối cảnh đó, việc kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) với dữ liệu lâm sàng để tiên lượng và lựa chọn phương pháp điều trị là một hướng đi triển vọng. Vì thế, các nhà khoa học tại Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh đã tiến hành nghiên cứu xây dựng mô hình đánh giá đặc điểm hóa mô miễn dịch và sinh học phân tử của ung thư biểu mô tế bào gai niêm mạc miệng bằng kỹ thuật học máy.

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu lâm sàng, dữ liệu mô bệnh học và mô bệnh phẩm của hơn 50 bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gai niêm mạc miệng đến khám và điều trị tại Bệnh viện Ung bướu TP. Hồ Chí Minh. Kết quả đã xây dựng được hai mô hình học máy dự đoán là SVM và XGBoost có khả năng phân nhóm ung thư niêm mạc miệng dựa trên các đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học với độ chính xác 70,5% và 71,4%.

Nghiên cứu xác định được hai phân nhóm chính. Phân nhóm 1 có tiên lượng tốt hơn, gồm những bệnh nhân nam lớn tuổi, có thói quen uống rượu; tình trạng tổn thương trong mô cơ thể nghiệm trọng hơn so với người bình thường; phản ứng miễn dịch mạnh; các gene liên quan đến quá trình phát triển tế bào, ổn định cấu trúcvà phản ứng miễn dịch như SLAIN2, ADNP, SLK hoạt động hiệu quả. Phân nhóm 2 gồm những người ít uống rượu, biểu hiện bệnh nặng hơn nhóm 1, và biểu hiện gene MARCKS (gene mã hóa cho loại protein đóng vai trò quan trọng trong quản lý tín hiệu tế bào; di chuyển tế bào; tổ chức cytoskeleton hay hệ thống các sợi protein trong tế bào, giúp duy trì hình dạng, cấu trúc và chức năng của tế bào) liên quan đến khả năng di căn và tiên lượng xấu hơn. Những thông tin này giúp bác sĩ xác định hướng điều trị trúng đích và đánh giá nguy cơ tái phát, từ đó cá nhân hoá phác đồ điều trị.

Đây là nghiên cứu đầu tiên ứng dụng công nghệ giải trình tự mRNA trên bệnh nhân ung thư đầu mặt cổ ở Việt Nam. Đồng thời, đây cũng là đề tài đầu tiên ứng dụng học máy nhằm xây dựng mô hình dự đoán biểu hiện gene dựa trên đặc điểm giải phẫu bệnh, tạo cơ sở cho việc khai khác sâu hơn dữ liệu phục vụ nghiên cứu, chẩn đoán, tiên lượng, điều trị, đặc biệt là điều trị trúng đích, trên bệnh nhân ung thư./.

N.P.D (tổng hợp)

Ngày cập nhật: 29/08/2025

https://www.vista.gov.vn/vi/news/khoa-hoc-y-duoc/chan-doan-ung-thu-niem-mac-mieng-bang-mo-hinh-hoc-may-11816.html