Thông tin ứng dụng kết quả nhiệm vụ KH&CN

Mô hình sản xuất hoa Tulip (Tulipa) chất lượng cao tại xã Đồng Thái, huyện An Dương, thành phố Hải Phòng (19/07/2024)

Với việc tiếp nhận chuyển giao 02 quy trình công nghệ gồm: Quy trình xử lý xuân hóa củ giống hoa Tulip và Quy trình trồng, chăm sóc, phòng trừ dịch hại, thu hoạch, bảo quản hoa Tulip chất lượng cao trong nhà lưới vụ đông từ Viện Sinh - Nông thuộc Trường Đại học Hải Phòng, Ủy ban nhân dân xã Đồng Thái đã chủ trì thực hiện dự án ứng dụng "Xây dựng mô hình sản xuất hoa Tulip (Tulipa) chất lượng cao tại xã Đồng Thái, huyện An Dương, thành phố Hải Phòng"vào năm 2018. Dự án cũng đã đào tạo được 05 cán bộ kỹ thuật nắm vững các quy trình kỹ thuật chuyển giao và tập huấn cho 100 lượt người dân huyện An Dương nắm được các kỹ thuật.

Ở Việt Nam, hoa Tulip chưa được trồng nhiều, số lượng cũng chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Hoa Tulip có nguồn gốc từ vùng ôn đới, ở thời kỳ xuân hóa yêu cầu về nhiệt độ từ 0-10^oC, thời kỳ sinh trưởng từ 10-20^oC. Do vậy, để cây hoa Tulip sinh trưởng, phát triển và ra hoa ở điều kiện Hải Phòng, bắt buộc phải áp dụng quy trình, kỹ thuật và công nghệ gồm: kỹ thuật xử lý xuân hóa cây con; trồng trên nền giá thể, trong nhà có mái che, sử dụng phân bón qua lá… Hoa Tulip có thời gian sinh trưởng ngắn trong khoảng từ 40 - 45 ngày tính từ khi trồng, nhưng đem lại hiệu quả kinh tế rất cao, trung bình khoảng 1.470 triệu đồng/ ha, gấp 9-10 lần so với sản xuất các loại hoa, cây cảnh khác tại địa phương nếu được thu hoạch và bán vào các dịp lễ, Tết, đặc biệt là Tết Nguyên Đán.

Người dân xã Đồng Thái có truyền thống, có kinh nghiệm trồng hoa, cây cảnh. Tại địa phương có 3-4 kho lạnh phục vụ bảo quản các loại củ giống, hoa lay ơn, hoa lily; trên 2.000m² nhà lưới, nhà màn phục vụ sản xuất hoa lily, hoa loa kèn… Do vậy, mô hình sản xuất hoa Tulip chất lượng cao có khả năng duy trì và nhân rộng tại địa phương nếu được triển khai thành công. 

Mô hình được triển khai tại xã Đồng Thái, huyện An Dương.

Bên cạnh những nghiên cứu lý luận và thực tiễn có liên quan, Ban chủ nhiệm dự án đã chuẩn bị nhân lực, cơ sở vật chất, vật tư, trang thiết bị đảm bảo yêu cầu kỹ thuật phục vụ xây dựng mô hình. Tiếp nhận quy trình xử lý xuân hóa củ giống hoa Tulip chất lượng cao gồm 04 bước: xác định thời vụ trồng, chọn củ giống, kỹ thuật vào chậu nhựa (túi nylon) và kỹ thuật xử lý xuân hóa; dự án thực hiện mô hình với quy mô 8.000 củ giống hoa Tulip nhập khẩu tại Kho lạnh nhà ông Vũ Xuân Trường, thôn Minh Kha, xã Đồng Thái, huyện An Dương trong vụ Đông năm 2018 (tháng11/2018). Kết quả cho thấy, số củ giống xử lý đạt yêu cầu để đưa ra ngoài sản xuất là 7.500 củ, đạt 93,75% (vượt 300 củ so với hợp đồng và thuyết minh được duyệt). Kết quả này chứng tỏ rằng, củ giống hoa Tulip đạt yêu cầu, đồng thời các biện pháp kỹ thuật áp dụng để xử lý xuân hóa đều mang lại hiệu quả kỹ thuật cao, đáp ứng được chỉ tiêu chất lượng cây giống tốt trước khi đưa ra nhà lưới.
Quy trình trồng, chăm sóc phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch, bảo quản hoa Tulip chất lượng cao vụ đông gồm các công đoạn: chuẩn bị nhà lưới, nhà màn; kỹ thuật trồng và chăm sóc; kỹ thuật tưới nước; kỹ thuật bón phân thúc; điều khiển sinh trưởng cho Tulip; phòng trừ sâu bệnh và thu hoạch; bảo quản hoa. Với quy trình này, dự án thực hiện mô hình trên quy mô 7.200 cây giống, trồng trong 200 m² nhà lưới tại hộ ông Vũ Xuân Trường, thôn Minh Kha, xã Đồng Thái, huyện An Dương. Kết quả mô hình đạt được là 7.116 cây hoa thương phẩm (vượt 276 cây so với yêu cầu); lãi thuần mô hình đạt 37,578 triệu đồng/ 200m²/35 ngày; hiệu quả đầu tư đạt 1,52 lần/35 ngày.

Trong quá trình triển khai 02 mô hình tương ứng với 02 quy trình kỹ thuật được chuyển giao, Ban chủ nhiệm dự án đã đề xuất hoàn thiện các quy trình. Trong đó, với quy trình và mô hình xử lý xuân hóa củ giống hoa Tulip chất lượng cao, về thời vụ trồng, nếu hoa Tulip trồng để bán vào dịp tết nguyên đán và dự kiến sẽ thu hoạch, bán sản phẩm khoảng từ ngày 24 tháng 12 âm lịch. Do vậy việc xác định ngày sẽ xử lý xuân hóa cần căn cứ vào những đặc điểm như: thời gian sinh trưởng của giống hoa Tulip định trồng (miền Bắc khoảng 30 - 35 ngày); chất lượng củ giống; điều kiện thời tiết, đặc biệt là yếu tố nhiệt độ không khí. Về kho lạnh, cần có dung tích tối thiểu khoảng 70 m³ (container 40 feet), làm 03 tầng giá gỗ trong kho với chiều cao mỗi tầng cách nhau 50 cm, bố trí các bóng điện xung quanh công để chiếu sáng, có lối đi giữa hai hàng và có hệ thống tưới nước phun sương chủ động; có thể xử lý tối thiểu khoảng trên 8.000 củ giống (200 khay nhựa). Có thể liên kết 3-5 hộ để sản xuất hoa bán tết; mỗi kho lạnh có thể xử lý củ giống cách nhau 2-4 ngày trong vụ sản xuất; điều này giúp sản phẩm hoa đa dạng, đáp ứng được nhu cầu người tiêu dùng trước và sau tết đối với hoa Tulip. Về chọn giống, củ giống, đối với trồng hoa dịp tết, nhà vườn cần chọn tối thiểu khoảng 5 giống, có đủ các màu; trong đó giống SG có số lượng khoảng 40 - 50% lượng giống, các giống còn lại có số lượng từ 10 - 15%. Củ giống phải đồng đều, không bị trầy xước, đã bật mầm; bóc lớp vỏ cứng dưới đáy củ trước khi đưa vào bầu trồng, kích thước củ phải đạt từ 20 - 22⁺. Xử lý củ giống, sau khi bóc vỏ củ, củ được đưa vào xử lý bằng dung dịch diệt nấm Insumilk và Anvil 5SC 1% trong thời gian 20 -30 phút, sau đó vớt ra để ráo nước trước khi trồng. Về kỹ thuật vào chậu nhựa (túi nylon), chọn chậu trồng tulip bằng nhựa (túi nylon) có đường kính 25cm; mỗi chậu có thể trồng từ 5 củ; các chậu được xếp vào sọt nhựa kích thước (60x40x22 cm) để đưa vào kho lạnh thuận lợi. Với kỹ thuật xử lý xuân hóa, khi cho giá thể vào được 2/3 chậu, với loại giá thể dùng theo tỉ lệ (40% vụn xơ dừa + 30% trấu hun + 30% đất), đặt củ tulip vào trong chậu sau đó lấp tiếp giá thể cho đến khi ngập củ, khi trồng xong tưới đẫm nước và cho vào trong kho lạnh để ở nhiệt độ 10-12^oC trong thời gian từ 10-15 ngày; trước khi đưa ra ngoài nhà lưới 2-3 ngày cần tăng nhiệt độ kho lạnh gần bằng nhiệt độ ngoài nhà lưới. Cuối cùng là thời gian đưa cây giống, phụ thuộc rất lớn vào điều kiện thời tiết; nếu nhiệt độ ngoài trời khoảng 15-20^oC có thể đưa cây giống xử lý xuân hóa trong kho lạnh từ 10-12 ngày; nếu nhiệt độ trên 20^oC cần thời gian cây giống trong kho lạnh dài hơn khoảng 12-15 ngày. Đối chiếu với điều kiện thời tiết và tình trạng sinh trưởng, tiêu chuẩn cây hoa Tulip trong kho lạnh ra ngoài nhà lưới phù hợp, nói chung không sớm hơn 12 ngày và cũng không quá 15 ngày trong kho lạnh.

Quy trình và mô hình trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch, bảo quản hoa Tulip chất lượng cao được hoàn thiện, trong đó về kỹ thuật tưới nước, khoảng 2-3 ngày sau trồng chú ý giữ đất luôn ẩm tránh để củ khô, giúp quá trình ra rễ thuận lợi. Sau khi trồng 1 tuần, lượng nước tưới giảm dần, chỉ cần tưới đủ ẩm để bộ rễ hút nước và dinh dưỡng tốt. Thường xuyên giữ đủ ẩm cho cây, không nên tưới ẩm quá hoặc quá khô. Kỹ thuật bón phân thúc, lượng phân bón MKP 35 g/m² + phân bón lá Đầu trâu 502 (10 g/m²). Thực hiện trên nền phân bón MKP, bón liên tục ngày 2 lần sáng tối từ khi trồng tới khi cây được 3 lá, bón 1 lần/ngày từ 3 lá đến khi hoa chuyển màu và ngừng bón sau đó). Phân bón lá Đầu trâu 502 hoặc phân bón lá tương ứng bón trên hoa lan, bón làm 3 đợt. Về điều khiển sinh trưởng cho Tulip, trong điều kiện thời tiết tại Hải Phòng, nên trồng Tulip trong nhà có mái che và che 25% ánh sáng không những giúp cây chống chịu với một số tình hình thời tiết bất lợi mà còn tăng khả năng sinh trưởng, phát triển của cây hoa, làm tăng hiệu quả kinh tế. Biện pháp tăng tốc độ sinh trưởng, phát dục, trong điều kiện mùa đông, khi đã ấn định thời điểm thu hoạch, nếu trước khi thu hoạch 10-12 ngày, nụ hoa vẫn nhỏ hơn 2cm, có thể dùng nylon quây kín và thắp điện 4 tiếng vào ban đêm có tác dụng rút ngắn thời gian sinh trưởng của Tulip (giảm khoảng 5 ngày so với không tác động). Biện pháp giảm tốc độ sinh trưởng, phát dục bằng cách tổng hợp các biện pháp hạ nhiệt độ, giảm ánh sáng bằng cách che nắng. Về kỹ thuật thu hoạch và bảo quản hoa, thời gian thu tốt nhất khi nụ phình to và bắt đầu có màu. Có thể mang cả chậu đi tiêu thụ. Khi bao gói, sử dụng bao giấy cho từng chậu hoa và cho các chậu hoa vào thùng carton có đục lỗ để thông khí. Nếu vận chuyển xa, nên dùng xe lạnh giữ ở mức 5-10^oC. Khi bán cho người tiêu dùng cần hướng dẫn họ không được nhổ cây hoa ra khỏi bầu ươm; có thể để nguyên cả bầu hoặc rạch bầu sau đó đưa vào chậu trồng, có thể dùng cát đen, hoặc giá thể phủ lên gốc cây hoa; tưới đủ ẩm 2 ngày 1 lần và để cây hoa ở nơi râm mát, tránh ánh sáng mặt trời trực tiếp. Về kỹ thuật phòng trừ sâu bệnh, cần sử dụng biện pháp phòng trừ dịch hại tổng hợp(chọn giống sạch bệnh, khỏe; bón phân cân đối, đầy đủ; tưới nước đúng kỹ thuật, không tưới nước trong ngày quá muộn (sau 17 giờ); sử dụng nhà lưới có lưới chắn côn trùng; biện pháp thủ công cơ giới, cách ly, loại bỏ những cây bị bệnh và biện pháp hóa học. Đối với từng loại sâu bệnh như rệp bông, bệnh thối gốc, bệnh mốc tro, dự án cũng đưa ra những biện pháp phòng trừ kịp thời, đúng kỹ thuật.

Ngoài việc hoàn thiện 02 quy trình và mô hình trên, dự án cũng đề xuất giải pháp quản lý, vận hành và nhân rộng mô hình sản xuất hoa Tulip chất lượng cao phù hợp với điều kiện địa phương, gồm: quy hoạch các hộ trồng hoa Tulip; tuyên truyền, quảng bá; đầu tư cơ sở hạ tầng, kỹ thuật và liên kết sản xuất; cung cấp giống, vật tư và tư vấn chuyển giao công nghệ.

Thành công của dự án giúp xã Đồng Thái nói riêng và huyện An Dương nói chung có cơ cấu cây trồng hợp lý trên các vùng đất khác nhau trên địa bàn huyện đồng thời hoàn thành định hướng quy hoạch của huyện đến năm 2020 tầm nhìn năm 2050. 

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả thực hiện dự án tại Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ./.