Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu ứng dụng một số Marker sinh học trong chẩn đoán sớm, tiên lượng nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn (06/09/2023)

Nhiễm khuẩn huyết là một bệnh nhiễm khuẩn toàn thân nặng, gây ra do vi khuẩn và độc tố của vi khuẩn trong máu. Nhiễm khuẩn huyết là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở bệnh nhân khoa Hồi sức cấp cứu dù được điều trị với kháng sinh và các liệu pháp hồi sức hiện đại. Việc chẩn đoán và đánh giá mức độ nặng của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn rất khó khăn vì các triệu chứng lâm sàng thường không đặc hiệu và không hằng định. Hơn nữa, khi các triệu chứng lâm sàng của nhiễm khuẩn huyết biểu hiện rõ thì bệnh lý đã ở giai đoạn muộn. Hiện nay, có một số dấu ấn sinh học được sử dụng để tiên lượng sự tiến triển của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn như C-reactive protein và Procalcitonin. Tuy nhiên, C-reactive protein và Procalcitonin có giá trị thấp trong tiên lượng. Các nghiên cứu gần đây cho thấy các marker này không thể giúp phân biệt giữa nhiễm khuẩn huyết và hội chứng đáp ứng viêm hệ thống.

Nhiễm khuẩn huyết là bệnh lý nhiễm trùng cấp tính, tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt trong những trường hợp có sốc nhiễm khuẩn. Ước tính nếu cứ điều trị kháng sinh chậm 1 giờ sau khi có biểu hiện sốc thì tỷ lệ sống giảm xuống 7,6%. Điều đó cho thấy rằng việc chẩn đoán xác định bệnh đặc biệt là việc xác định mầm bệnh sớm và tiên lượng nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn là vô cùng quan trọng. Nhằm nghiên cứu ứng dụng một số Marker sinh học trong chẩn đoán, tiên lượng sớm nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn, năm 2019 Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp Hải Phòng chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp thành phố: “Nghiên cứu ứng dụng một số Marker sinh học trong chẩn đoán sớm, tiên lượng nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn”.Đề tài đã mở ra một hướng nghiên cứu mới tập trung vào vai trò của một số maker sinh học phân tử trong nhiễm khuẩn huyết, phục vụ cho công tác chẩn đoán và tiên lượng kịp thời, hạn chế tiến triển của bệnh đến giai đoạn sốc nhiễm khuẩn.

Trong thời gian từ tháng 7/2019 đến tháng 9/2021, nhóm nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu trên 85 bệnh nhân (45 bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và 40 bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn) về định lượng các marker sinh học: Angiopoietin-1, Angiopoietin-2, Interleukin-17 (IL-17), IL-23 và IL-27 trong máu của các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn tại các thời điểm: ngày thứ 1, 3, 7, 14 nhập viện và nhóm chứng. Bệnh nhân nhóm nhiễm khuẩn huyết có tuổi trung bình 58,2 ± 10, thời gian nhằm viện là 15,9 ± 10; nhóm bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn tuổi trung bình 60 ± 15 với, thời gian nhằm viện là 9 ± 7; tỉ lệ nam/nữ ≈ 1/1; bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết có điểm APACHE II và SOFA lần lượt là 23,3 ± 8,3 và 10,6 ± 3,6; bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn lần lượt là 24 ± 7,2 và 12 ± 5; cơ quan bị rối loạn chức năng và tỷ lệ tử vong ở cả hai nhóm hay gặp nhất là hệ tuần hoàn và hô hấp; nồng độ lacate máu động mạch của bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn tăng rất cao 4,84 ± 3,82 mmol/l, đồng thời nồng độ pH máu giảm (7,302 ± 0,131) và nồng độ HCO₃ máu giảm (17,4 ± 5,4 mmol/L) chứng tỏ tình trạng toan chuyển hóa do giảm cung cấp và sử dụng oxy của mô đã rất nghiêm trọng. Ứng dụng các marker trong chuẩn đoán sớm nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn, nồng độ Angiopoietin-2 có diện tích dưới đường là 0.972 và p<0,0001. Ở điểm cutoff nồng độ Angiopoietin-2 là 263.57 pg/mL thì giá trị chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết có độ nhạy là 90,8% và độ đặc hiệu là 98,9%.

Kết quả ứng dụng các marker trong tiên lượng nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn cho thấy:

- Nồng độ Angiopoietin-2 có diện tích dưới đường cong là 0.772 và p<0,0001. Ở điểm cutoff nồng động Angiopoietin-2 là 767.3 pg/mL thì giá trị tiên lượng nhiễm khuẩn huyết có độ nhạy là 78,6 và độ đặc hiệu là 75,6%.

- Nồng độ của Angiopoietin có tương quan với nồng độ của các markers Angiopoietin-1, IL-17, và IL-27, và có tương quan chặt chẽ với các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng như: nồng độ Lactate, Procalcitonin, Creatinin máu và Bilirubin. Điều này cho thấy Angiopoietin-2 có vai trò rất quan trọng trong sinh bệnh học của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn.

- Nồng độ Angiopoietin-1 cũng tăng lên ở nhóm bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn và có xu hướng tăng lên theo thời gian điều trị và có tương quan ở mức độ trung bình với các nồng độ Lactat, số lượng Tiểu cầu và nồng độ Bilirubin. Nồng độ Angiopoietin-1 ít có giá trị trong chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết và tiên lượng sốc nhiễm khuẩn.

- Nồng độ IL-17 và IL-27 giảm ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn, trong khi nồng độ IL-23 không khác nhau giữa các nhóm nghiên cứu. Nồng độ các marker này không liên quan với các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng nhiễm khuẩn huyết và không có ý nghĩa trong chuẩn đoán nhiễm khuẩn huyết và tiên lượng sốc nhiễm khuẩn.

Việc xác định các nhóm marker cũng như các yếu tố liên quan, xác định marker quan trọng giúp việc chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết và tiên lượng sốc nhiễm khuẩn trở nên nhanh và chính xác hơn, giảm nguy cơ tử vong cho các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài tại Trung tâm Thông tin, Thống kê khoa học và công nghệ Hải Phòng./.