Văn hóa - Xã hội Nông thôn

Người dân phải thực sự là chủ thể của chương trình xây dựng Nông thôn mới (13/10/2020)

             Sau 10 năm triển khai, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới (NTM) đã và đang mang đến nhiều thay đổi cho đời sống nông thôn. Thành tựu rõ nét nhất là “bộ mặt mới” với hệ thống kết cấu hạ tầng được cải thiện đáng kể tại các địa phương. Người dân được tiếp cận nhiều giá trị mới, giúp nâng cao nhận thức, hiểu biết. Bên cạnh đó, nhiều địa phương cũng đẩy mạnh xây dựng các mô hình kinh tế; ưu tiên sản xuất nông nghiệp sạch, công nghệ cao giúp tăng thu nhập, cải thiện đời sống, giảm tỷ lệ hộ nghèo, đời sống văn hóa nông thôn không ngừng được nâng cao… Điều quan trọng hơn cả là chương trình này giúp người dân tại các vùng nông thôn cảm thấy được quan tâm, không bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển; công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Tuy nhiên, có thể thấy, sau giai đoạn đầu thực hiện, các hạn chế, bất cập đã bộc lộ rõ nét. Căn bệnh hình thức khiến cho nhiều địa phương triển khai chương trình một cách không thực chất, thiếu hiệu quả. Cùng với đó là tình trạng lãng phí, những công trình kém chất lượng, là ô nhiễm môi trường, là tệ nạn xã hội và sự xuống cấp đạo đức, lối sống…

Thực trạng này đặt ra yêu cầu bức thiết là phải nhanh chóng có những điều chỉnh về tiêu chí, cách thức tiến hành trong thời gian tới. Muốn tạo ra những thay đổi căn bản, toàn diện cho đời sống nông thôn thì nội dung chương trình phải thực sự hướng đến lợi ích của nhân dân. Chính vì vậy, những chương trình đề ra phải được dân bàn bạc một cách kỹ lưỡng; để họ quyết định lựa chọn điều phù hợp với mình và địa phương mình chứ không phải là áp đặt máy móc từ trên xuống.

Câu chuyện tiêu chí, mô hình kiểu mẫu không chỉ dẫn đến tình trạng lãng phí khi nhiều nơi đập bỏ các nhà văn hóa, chợ,... còn sử dụng tốt để xây mới nhằm đáp ứng đủ tiêu chuẩn công nhận NTM mà còn tạo ra nhiều bất cập khác khi chưa thực sự phù hợp với đặc điểm văn hóa, kinh tế - xã hội tại địa phương, khi triệt tiêu đi những nét đẹp riêng có của các làng quê, vùng miền. Bởi thế, thay vì áp chuẩn cụ thể từ trên xuống, cần phải linh hoạt, phải đặt tiêu chí đầu tiên là hướng đến đời sống người dân chứ không phải ở cảnh quan. Các thiết chế, kết cấu hạ tầng được xây dựng là để phục vụ cho dân, đảm bảo thuận lợi cho cuộc sống của người dân chứ không phải là vật trang trí dẫn tới việc chỉ xây dựng cho đúng tiêu chuẩn mà quên đi việc phát huy tối đa công năng của nó.

Người dân là lực lượng nòng cốt của công cuộc xây dựng NTM, chính vì thế nhất thiết phải huy động được sức mạnh tổng hợp của các tầng lớp nhân dân, tạo sự đồng tâm, đồng lòng của đông đảo nhân dân. Muốn vậy các chính sách đưa ra phải thực sự vì lợi ích và sự phát triển của người dân. Chính vì thế công tác tuyên truyền phải đi trước 1 bước, phải làm cho mọi người dân khu vực nông thôn hiểu được lợi ích, vai trò và trách nhiệm của mình trong việc thực hiện Chương trình nông thôn mới. Chương trình NTM phải giúp người dân có thu nhập cao hơn, thoát cảnh nghèo đói; phải giúp người dân tiếp cận được khoa học công nghệ và các giá trị mới, tiến bộ khác; phải giúp giải quyết vấn đề việc làm trước sức ép của quá trình đô thị hóa. Xây dựng NTM là phải làm sao để không còn những cánh đồng mênh mông bỏ hoang, trong khi người dân phải bỏ làng lên thành phố tìm việc. Và điều quan trọng nhất, chương trình đó phải giúp nâng cao nhận thức của không chỉ người dân ở nông thôn mà là toàn xã hội về vai trò, tầm quan trọng của những người dân lao động, để họ không mặc cảm, tự ti, lạc lõng hay tuyệt vọng.

Nếu NTM chỉ là một mô hình để làm đẹp thành tích, ghi dấu ấn nhiệm kỳ hay như món trang sức cho chính quyền thì chắc chắn không bao giờ đạt hiệu quả. Chính vì vậy, giai đoạn tới, chúng ta cần nhanh chóng và quyết liệt đưa ra những điều chỉnh để các hoạt động đi vào thực chất hơn. Hãy phát huy tối đa dân chủ trong chương trình xây dựng NTM, tạo điều kiện cho người dân tham gia ngay từ khâu lập quy hoạch, đề án thông qua việc tổ chức các buổi lấy ý kiến đóng góp xây dựng đề án, kế hoạch, mục tiêu xây dựng nông thôn mới với đông đảo người dân. Hãy để người dân được thực sự là trung tâm, là chủ thể của chương trình này./.

Nguồn: Văn hóa Nghệ An