Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Đề xuất giải pháp phát triển hoạt động dịch vụ thông tin khoa học và công nghệ tại Trung tâm Thông tin, Thống kê khoa học và công nghệ Hải Phòng đến năm 2030 (22/01/2025)

Thông tin khoa học và công nghệ (KH&CN) đang ngày càng chiếm vị trí quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, mỗi quốc gia trên thế giới. Đó là một trong những thành quả cơ bản của lao động khoa học, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên cứu khoa học và quản lý khoa học, phục vụ sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân. Thông tin KH&CN là một bộ phận cấu thành của hoạt động KH&CN, là nguồn lực, là tài sản quý báu của địa phương và Nhà nước. Do vậy cần phải có những chính sách, giải pháp phù hợp để phát huy và phát triển hoạt động thông tin KH&CN góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước.

Ảnh minh họa.

Trung tâm Thông tin, Thống kê KH&CN (Trung tâm) ra đời trên cơ sở hợp nhất giữa Trung tâm Thông tin KH&CN thành phố Hải Phòng với Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn theo Quyết định số 1024/QĐ-UBND ngày 20/4/2020 của UBND thành phố Hải Phòng. Trung tâm đã có nhiều cố gắng trong phát triển hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN, tuy nhiên một số loại hình dịch vụ thông tin KH&CN còn thiếu, chất lượng dịch vụ chưa cao, chưa đáp ứng nhu cầu người dùng tin trong quá trình đổi mới, sáng tạo hiện nay. Các hoạt động dịch vụ hiện nay chủ yếu là các dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước phục vụ quản lý nhà nước là chính, hoạt động dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước phục vụ các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp bên ngoài triển khai còn ít. Nguyên nhân chủ yếu là do Trung tâm chưa xác định được hệ thống dịch vụ thông tin KH&CN đáp ứng được yêu cầu của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, đồng thời chưa xây dựng được đầy đủ các điều kiện để triển khai hoạt động dịch vụ. Vì vậy, việc nghiên cứu “Đề xuất giải pháp phát triển hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN tại Trung tâm Thông tin, Thống kê KH&CN Hải Phòng đến năm 2030” do Thạc sĩ Trần Thị Phượng làm chủ nhiệm là cần thiết nhằm đẩy mạnh các hoạt động dịch vụ có thu, đảm bảo thực hiện mục tiêu từng bước tự chủ về tài chính đồng thời nâng cao chất lượng hoạt động, vị thế của Trung tâm.

Triển khai đề tài, nhóm đề tài đã tiến hành nghiên cứu cơ sở lý luận và kinh nghiệm phát triển các hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN của một số cơ quan thông tin KH&CN lớn trong nước như Cục Thông tin KH&CN quốc gia, Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Đà Nẵng và một số nước trên thế giới: Nhật Bản, Malaysia, Singapore nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm phát triển hoạt động dịch vụ thông tin khoa học và công nghệ tại Trung tâm Thông tin, Thống kê KH&CN Hải Phòng.

Qua đánh giá thực trạng hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN tại Trung tâm từ năm 2020 đến nay cho thấy: Hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN tại Trung tâm đã được đầu tư và bước đầu phát triển. Hiện nay Trung tâm đã xây dựng và phát triển hầu hết các loại hình dịch vụ thông tin KH&CN theo quy định tại Nghị định 11/2014/NĐ-CP ngày 18/02/2014 của Chính phủ về Hoạt động thông tin KH&CN, đối tượng phục vụ chủ yếu là các nhà lãnh đạo, quản lý, một số ít là cán bộ nghiên cứu và một số đối tượng khác (doanh nghiệp, sinh viên, nhân dân) có nhu cầu. Các dịch vụ thông tin KH&CN được cung cấp hầu hết là các dịch vụ sự nghiệp công phục vụ quản lý nhà nước. Thông qua các hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN đã cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời cho lãnh đạo thành phố, ban hành các quyết định, hoạch định chính sách về KH&CN phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Thông qua các dịch vụ công nghệ thông tin và tư vấn hỗ trợ chuyển đổi số, Trung tâm đã góp phần tích cực vào công cuộc chuyển đổi số của ngành và của thành phố hiện nay. Đồng thời thông qua các dịch vụ thông tin KH&CN kịp thời cung cấp thông tin mới nhất về KH&CN cho các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có nhu cầu phục vụ tích cực cho đời sống của nhân dân, góp phần đưa tiến bộ KH&CN vào đời sống và sản xuất, thúc đẩy quá trình đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Nhờ các hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN đa dạng, Trung tâm đã từng bước thực hiện tự chủ một phần tài chính, tiến tới hoàn thành mục tiêu tự chủ tài chính đề ra trong giai đoạn tiếp theo. Hoạt động liên kết, hợp tác cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN được đẩy mạnh, so với nhiều các tỉnh, thành phố trong cả nước, Hải Phòng là nơi đầu tiên có Mạng lưới thông tin KH&CN, bước đầu đã tập hợp được các tổ chức có chức năng thông tin KH&CN tại địa phương, xây dựng được hệ thống liên kết nguồn lực thông tin KH&CN phục cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN chung cho các thành viên Mạng lưới. Trung tâm đã liên kết, chia sẻ, hợp tác với một số đơn vị như: Cục Thông tin KH&CN quốc gia; một số đơn vị có chức năng thông tin KH&CN tại các địa phương tại Thái Nguyên, Sơn La, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh; Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Học viện Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo…Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong phát triển dịch vụ thông tin KH&CN, song hoạt động này vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới, đó là: Một số hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN theo Nghị định 11/2014/NĐ CP ngày 18/02/2014 của Chính phủ về Hoạt động thông tin KH&CN chưa được quy định cụ thể trong chức năng nhiệm vụ của Trung tâm, đặc biệt là các dịch vụ thông tin KH&CN liên quan đến hoạt động đổi mới sáng tạo. Một số loại hình dịch vụ thông tin KH&CN chưa phát triển, chất lượng thông tin chưa cao, chưa đáp ứng nhu cầu của quá trình đổi mới, sáng tạo hiện nay, đặc biệt là các dịch vụ thông tin KH&CN cho đối tượng tổ chức, doanh nghiệp. Hoạt động dịch vụ công nghệ thông tin và chuyển đổi số chưa phát huy được thế mạnh của Trung tâm, tuy đã được triển khai song hiệu quả không cao, chủ yếu phục vụ cho các hoạt động tác nghiệp của Sở, chưa mở rộng đến các đối tượng bên ngoài…Tài chính cho phát triển nguồn lực thông tin KH&CN và đầu tư cơ sở vật chất phục vụ hoạt động cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN tại đơn vị còn thấp. Doanh thu từ cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN cho các đối tượng ngoài còn ít, lợi nhuận mang lại cho Trung tâm giai đoạn 2020-2024 là không nhiều…

Kết quả nghiên cứu đã đưa ra được danh mục các sản phẩm và dịch vụ thông tin KH&CN trọng tâm tại Trung tâm đến năm 2030 gồm 06 nhóm dịch vụ cơ bản: Dịch vụ cung cấp thông tin KH&CN; Dịch vụ công nghệ thông tin và chuyển đổi số; Dịch vụ thống kê KH&CN; Dịch vụ tổ chức sự kiện, hội nghị, hội thảo; Dịch vụ liên quan hoạt động nghiên cứu khoa học và Dịch vụ hỗ trợ đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo. Với mục tiêu đẩy mạnh các hoạt động dịch vụ có thu, đảm bảo từng bước tự chủ về tài chính, đồng thời nâng cao chất lượng hoạt động, vị thế của Trung tâm, nhóm nghiên cứu đã đề xuất 5 giải pháp đảm bảo các điều kiện để triển khai dịch vụ thông tin KH&CN tại Trung tâm, gồm:

Giải pháp về phát triển nguồn lực thông tin KH&CN: Xây dựng và phát triển nguồn lực thông tin KH&CN tại Trung tâm được coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, cần xây dựng ngay một chính sách bổ sung nguồn lực thông tin KH&CN đảm bảo tính khoa học, phù hợp, bám sát và thích ứng với mục tiêu phát triển của thành phố, ngành KH&CN, chú trọng bổ sung các nguồn thông tin điện tử có uy tín, hàm lượng khoa học cao. Nguồn lực thông tin KH&CN được bổ sung, hướng tới xây dựng được một hệ thống thông tin KH&CN toàn diện với các nguồn tài nguyên thông tin nội sinh và ngoại sinh phong phú, bao quát đầy đủ các tri thức  khoa học của thành phố, trong nước và quốc tế. Bên cạnh phát triển nguồn tin KH&CN, Trung tâm cần chủ động đa dạng hóa và làm phong phú các nguồn tin khác đặc biệt là các nguồn tin nội sinh (về kinh tế, xã hội, văn hóa, lịch sử) trên địa bàn thành phố. Cần chủ động thu thập thông tin thông qua các hoạt động quản lý, các cuộc điều tra thống kê cơ sở, các cuộc điều tra thống kê phối hợp, thông tin từ các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.

Giải pháp về tổ chức và nhân lực: Đề xuất thành lập bộ phận cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN. Bộ phận có trách nhiệm là đầu mối tổ chức triển khai hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN tại Trung tâm, đặc biệt là các dịch vụ KH&CN không sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước phục vụ đối tượng là các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có nhu cầu. Bộ phận có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, phát triển thị trường sử dụng dịch vụ thông tin KH&CN. Bộ phận đặt tại điểm tư vấn hỗ trợ chuyển đổi số của Trung tâm để tiếp cận và hỗ trợ khách hàng được thuận lợi, thống nhất…; trong công tác tuyển dụng nhân sự làm công tác phát triển thông tin KH&CN, cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN cần đảm bảo các tiêu chí tuyển dụng để lựa chọn được cán bộ tốt về chuyên môn nghiệp vụ, giỏi về tin học ngoại ngữ. Đặc biệt, cần có sự phân công lao động phù hợp với trình độ của mỗi người để công việc thu được kết quả tốt nhất.  Ngoài ra, Trung tâm cần đẩy mạnh công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ làm công tác thông tin KH&CN, cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN, chú trọng hơn nữa vào việc nâng cao trình độ về chuyên môn nghiệp vụ, cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng về thông tin KH&CN, phát triển dịch vụ thông tin KH&CN.

Giải pháp về phát triển thị trường sử dụng dịch vụ: Tăng cường truyền thông quảng bá, giới thiệu các thông tin KH&CN mới, hữu ích cho các doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức thông qua các hình thức như: thông qua các ấn phẩm do Trung tâm xuất bản, qua trang thông tin điện tử do Trung tâm quản trị, thông qua các sự kiện do Trung tâm tổ chức, thông qua các đối tác Trung tâm liên kết phát triển dịch vụ để đông đảo người dùng biết tới và sử dụng dịch vụ thông tin KH&CN tại Trung tâm; Thường xuyên tổ chức khảo sát, nắm bắt nhu cầu thông tin KH&CN của các đối tượng để từ đó có kế hoạch, phương án cung cấp thông tin; Chủ động nghiên cứu các xu hướng thông tin công nghệ trên thế giới, định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và thành phố trong từng giai đoạn để chủ động cung cấp các dịch vụ thông tin KH&CN cho phù hợp.

Giải pháp về tài chính, cơ sở vật chất: Phát triển hạ tầng mạng, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin dùng chung của thành phố và các đơn vị thuộc Mạng lưới thông tin KH&CN thành phố Hải Phòng; Đầu tư phát triển hạ tầng thông tin về KH&CN (Cơ sở dữ liệu về KH&CN; Hệ thống trang thiết bị kỹ thuật để xử lý, truyền tải và lưu giữ thông tin KH&CN); Về giá dịch vụ cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN: Đối với các dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước được thực hiện theo các quy định của nhà nước và của thành phố có liên quan; Đối với các dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng ngân sách nhà nước, phục vụ các đối tượng ngoài thì giá dịch vụ được thực hiện theo thỏa thuận tùy thuộc với nội dung cụ thể của dịch vụ được cung cấp, đảm bảo giá dịch vụ không thấp hơn giá dịch vụ công sử dụng ngân sách nhà nước.

Giải pháp hợp tác, liên kết cung cấp dịch vụ: Mở rộng kết nối liên kết, chia sẻ thông tin KH&CN với các đơn vị có chức năng thông tin KH&CN của quốc gia và các địa phương để nâng cao chất lượng nguồn lực thông tin KH&CN; Hợp tác, liên kết với các đối tác cung cấp dịch vụ thông tin KH&CN, gồm: đối tác trong cung cấp thông tin KH&CN; đối tác trong cung cấp dịch vụ tổ chức sự kiện, hội nghị, hội thảo…

Kết quả nghiên cứu của đề tài có giá trị ứng dụng trực tiếp vào việc phát triển hoạt động thông tin KH&CN tại Hải Phòng, đồng thời là nguồn tài liệu tham khảo cho các địa phương trong việc nghiên cứu, ứng dụng xây dựng và phát triển hoạt động dịch vụ thông tin KH&CN.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin,Thống kê Khoa học và Công nghệ./.