Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Đổi mới hoạt động của các Trung tâm dịch vụ việc làm đến năm 2030 (19/11/2025)

Chiến lược Phát triển Kinh tế - Xã hội Việt Nam đã xác định mục tiêu đến năm 2035, nước ta cơ bản trở thành nước thu nhập trung bình, công nghiệp theo hướng hiện đại, ứng dụng có hiệu quả thành tựu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN4.0). Quá trình toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế của Việt Nam và tác động của CMCN 4.0, đã dẫn đến sự thay đổi cả về số lượng và chất lượng của thị trường lao động (TTLĐ), sự di chuyển của lao động giữa các ngành, nghề; các hình thức việc làm và quan hệ lao động mới, sự mất cân đối cung - cầu lao động theo kỹ năng... làm tăng vai trò của hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm (TT DVVL).

Để quản lý TTLĐ đang chuyển đổi, đòi hỏi các TT DVVL cần đáp ứng tốt hơn nhu cầu của TTLĐ, tăng cường kết nối cung - cầu lao động, rút ngắn thời gian tìm việc của người lao động, thờigian tuyển dung của người sử dụng lao động, cơ bản đáp ứng nhu cầu của xã hội. Tại Kết luận số 37- TB/TW ngày 26/5/2011 của Bộ Chính trị, Đảng ta đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ: “Đổi mới cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, đẩy mạnh xã hội hóa một số loại hình dịch vụ sự nghiệp công”. Với bối cảnh xu hướng thay đổi chung của thế giới và thị trường lao động tại Việt Nam ngày càng biến động, đòi hỏi phải tăng cường đầu tư cung cấp dịch vụ việc làm, trong đó thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm đổi mới quản lý tổ chức hoạt động của hệ thống các trung tâm DVVL, phát huy có hiệu quả cơ sở vật chất đã được đầu tư. Do vậy, cần thiết phải có hệ thống chính sách pháp luật quy định cụ thể và phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Các giải pháp đổi mới cơ chế quản lý, đặc biệt là quản lý tài chính đối với trung tâm DVVL phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước. Trước thực tế này, Hiệp hội Giáo dục Nghề nghiệp và Nghề Công tác Xã hội Việt Nam chủ trì thực hiện nghiên cứu đề tài "Đổi mới hoạt động các trung tâm dịch vụ việc làm đến năm 2030", PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Hương làm chủ nhiệm.

Đề tài đã tập trung làm rõ các vấn đề về cơ sở lý luận về đổi mới hệ thống TT DVVL, đánh giá hiện trạng hoạt động của các TT DVVL, mức độ đáp ứng yêu cầu của phát triển kinh tế và thị trường lao động của Việt nam trong thời gian qua; đưa ra các khó khăn thách thức về phát triển hệ thống TT TTLĐ trong điều kiện CMCN 4.0 và chiến lược phát triển kinh tế xã hội Việt nam thời kỳ 2026-2030 và tầm nhìn đến 2045. Về lý thuyết, để đảm bảo tác động tối đa của chính sách thị trường lao động, TT DVVL phải tổ chức và hoạt động có hiệu quả, phủ quát và liên thông/kết nối giữa các hoạt động chức năng, các cấp quản lý và các nhóm người sử dụng các hoạt động cơ bản của các TT DVVL: kết nối việc làm nhanh chóng hơn, tốt hơn, bền vững hơn; tạo nhiều lựa chọn việc làm cho người lao động và doanh nghiệp; góp phần ổn định xã hội, giảm các nhóm lao động yếu thế, không có khả năng tham gia TTLĐ.  Trong thực tiễn, Việt nam đã có những thành tựu quan trọng trong phát triển hệ thống TT DVVL. Nghị quyết số120/HĐBT (năm 1992) của Hội đồng Bộ trưởng phát triển Chương trình việc làm quốc gia, đã tạo môi trường phát lý hoạt động cho các Trung tâm dạy nghề và giới thiệu việc làm. Cho đến nay (2020), về cơ bản khung pháp luật về hoạt động của các TT DVVL đã từng bước hoàn thiện, đáp ứng một phần nhu cầu của thị trường lao động thông qua việc thực hiện các dịch vụ về tư vấn, giới thiệu việc làm, phát triển thông tin TTLĐ, kết nối việc làm, thực hiện chính sách Bảo hiểm thất nghiệp và phát triển, dự báo TTLĐ. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã phê chuẩn Công ước số 88 của ILO về dịch vụ việc làm. Về cơ bản, pháp luật Việt Nam bảo đảm các điều kiện về tổ chức thực hiện, khuyến khích người lao động, người sử dụng lao động sử dụng các DVVL trên cơ sở bình đẳng và tự nguyện; hỗ trợ người lao động di chuyển, tìm kiếm việc làm phù hợp trên TTLĐ và người sử dụng lao động tìm được lao động đáp ứng nhu cầu của sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Thông qua việc khảo sát thống kê các TT DVVL của Cục Việc làm và khảo sát chuyên gia, đề tài cũng làm rõ hơn các hạn chế, khó khăn vướng mắc của các trung tâm DVVL:Tổ chức bộ máy còn nhiều bất cập về môi trường thể chế, mối quan hệ giữa các cấp và điều kiện thực tế thực hiện của các TT DVVL. Mặc dù tiếp tục được kiện toàn về mặt tổ chức, biên chế và nhân sự, nhưng giữa các TT DVVL chưa có sự thống nhất, mỗi trung tâm có mô hình tổ chức hoạt động khác nhau, dẫn tới khó khăn trong công tác chỉ đạo chuyên môn cũng như việc thống nhất, liên kết các hoạt động chuyên môn giữa các trung tâm với nhau; đảm bảo mục tiêu kết nối cung - cầu, tạo việc làm và phát triển thị trường lao động trên phạm vi toàn quốc.

Về quy mô, cơ cấu nhân lực và công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực: Chưa có định mức biên chế cho các trung tâm DVVL, chưa có quy định chung về mã tiêu  chuẩn, chức danh nghề nghiệp của viên chức hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ việc làm, đa số các trung tâm đang thực hiện chế độ hợp đồng lao động. Hoạt động đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ trung tâm DVVL chưa tổ chức thường xuyên. Các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ còn nhiều bất cập, chưa thống nhất về quy trình nghiệp vụ tư vấn, giới thiệu việc làm và cung ứng lao động; về biểu mẫu, đặc biệt là biểu mẫu thu thập thông tin người tìm việc, việc tìm người và các danh mục liên quan khác… ; cơ chế tài chính chưa phù hợp, với nguồn hỗ trợ ngân sách cho các hoạt động cốt lõi (tư vấn, giới thiệu việc làm, cung ứng lao động, thông tin, phân tích dự báo về TTLĐ) còn thấp. Nguồn từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) chủ yếu tập trung cho việc chi chế độ cho người lao động thực hiện nhiệm vụ sự nghiệp BHTN, chi cho các hoạt động chuyên môn có liên quan như thu thập, phân tích dự báo thông tin thị trường lao động, tư vấn, giới thiệu việc làm cho người thất nghiệp được bố trí ít từ hoạt động quản lý BHTN và không ổn định.

Đề tài cũng đã chỉ ra mục tiêu, quan điểm và định hướng hoàn thiện hoạt động của các TT DVVL trong thời gian tới, bao gồm: Luật Việc làm năm 2013, Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014 và Luật Bảo hiểm sửa đổi năm 2014 đòi hỏi cần có những giải pháp nhằm tăng cường QLNN đối với hoạt động của hệ thống các TT DVVL trên toàn quốc. Theo đó, đa dạng hóa hoạt động giới thiệu việc làm; tập trung vào hoạt động kết nối thống tin, giới thiệu việc làm và tư vấn việc làm. Về nguồn lực, nhà nước tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong tài chính cho các TT DVVL, việc hoàn thiện môi trường pháp luật , thay đổi mô hình tổ chức, kết hợp giữa nhà nước và tư nhân cùng tham gia cung cấp dịch vụ việc làm là rất quan trọng. Chính phủ cần sớm xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách QLNN về hoạt động của các TT DVVL: ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn về danh mục DVVL; định mức kinh tế - kỹ thuật áp dụng cho các trung tâm DVVL; khung giá DVVL; tiêu chí, quy mô, tiêu chuẩn đối với từng loại hình trung tâm DVVL. Cần quy hoạch lại và xây dựng mạng lưới các TT DVVL trên cơ sở quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch phát triển nhân lực cả nước, của từng ngành, từng vùng và từng địa phương trong từng thời kỳ, bảo đảm kết nối cung - cầu lao động, cơ hội việc làm của người lao động và phát huy năng lực, hiệu quả của các hiện có, hình thành các TT DVVLtrọng điểm ở các vùng kinh tế trọng điểm và ở các tỉnh có thị trường lao động đặc trưng. Xây dựng giải pháp gắn kết giữa các trung tâm DVVL, với doanh nghiệp và cơ sở đào tạo tại địa phương như: tăng cường chia sẻ thông tin thị trường lao động giữa 3 tổ chức trên, thông qua việc phát triển cơ sở dữ liệu “người tìm việc - việc tìm người”; đa dạng hóa các hình thức, phương pháp để cung ứng hiệu quả các dịch vụ đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và cơ sở đào tạo… Để đạt được các mục tiêu trên, cần: Tăng cường chất lượng nguồn nhân lực của các TT DVVL; Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ hoạt động trong lĩnh vực DVVL phù hợp với bối cảnh kinh tế hội nhập. Hoàn thiện hệ thống tổ chức đào tạo và thi cấp chứng chỉ đánh giá kỹ năng nghề quốc gia đối với cán bộ DVVL; Hoàn thiện các tiêu chí đánh giá và các quy định về xếp hạng các trung tâm DVVL, từng bước hiện đại hóa, bảo đảm có các phân khu chức năng, các hạng mục công trình đáp ứng hoạt động DVVL;  Tăng dần tỷ lệ nguồn vốn xã hội hóa, vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, tổ chức trong nước và quốc tế có nhu cầu tuyển dụng, đào tạo, sử dụng lao động trong chi phí vận hành và thực hiện DVVL đối với hệ thống các trung tâm DVVL. Tổ chức, nhân lực và nguồn lực để đổi mới hoạt động của các TT DVVL trong kinh tế thị trường và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0: Trước hết, là thay đổi nguyên tắc tổ chức cung cấp dịch vụ theo hướng xã hội hóa, mở rộng cơ hội cho các cơ sở tư nhân thực hiện dịch vụ GTVL thông qua cơ chế hợp tác cùng tham gia (PPP) hoặc là tham gia đấu thầu cung cấp dịch vụ công. Cùng với đó là xu thể địa phương hóa, giao quyền cho các TT GTVL vùng, địa phương để linh hoạt hóa dịch vụ GTVL theo đặc điểm của TTLĐ vùng, địa phương.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài tại Trung tâm Công nghệ thông tin và Truyền thông Hải Phòng./.