Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Hỗ trợ Quản lý, khai thác và phát triển nhãn hiệu tập thể “Táo Bàng La” cho sản phẩm táo quả của phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng (22/09/2025)

Táo Bàng La là một giống táo ta được diêm dân (người làm nghề muối) phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng ghép trên những gốc táo lai, táo dại. Táo ta sinh trưởng và phát triển tốt trên những gốc táo dại, táo lai, đặc biệt là thích nghi và phát triển tốt trên vùng đất chua, mặn, cho năng suất và chất lượng tốt, trở thành cây trồng chủ lực mang lại hiệu quả kinh tế cao. Với mục tiêu quản lý, khai thác và phát triển thị trường cho sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể (NHTT) “Táo Bàng La” nhằm nâng cao giá trị, danh tiếng sản phẩm và phát triển bền vững trồng, thu hoạch sản phẩm táo Bàng La, góp phần đảm bảo đời sống người nông dân, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Năm 2023, thành phố Hải Phòng đã phê duyệt nhiệm vụ Khoa học và Công nghệ “Hỗ trợ Quản lý, khai thác và phát triển nhãn hiệu tập thể “Táo Bàng La” cho sản phẩm táo quả của phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng”. Nhiệm vụ do Viện Nghiên cứu phát triển bền vững Vùng (nay là Viện Địa lý nhân văn và phát triển bền vững) chủ trì và Ths. Trần Thị Thu Huyền là chủ nhiệm.

Triển khai đề tài, nhóm nghiên cứu tiến hành đánh giá hiện trạng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, quản lý và khai thác nhãn hiệu tập thể ‘‘Táo Bàng La”. Kết quả cho thấy, từ năm 2020 đến nay, diện tích đất trồng táo duy trì ổn định 120 ha với 800 hộ trồng táo, sản lượng đạt trên 2.000 tấn vào năm 2022, tăng 50% so với năm 2021, đạt giá trị khoảng 35 tỷ đồng; năm 2023 đạt gần 36 tỷ đồng. Diện tích trồng táo của mỗi hộ tối thiểu là 2 sào và nhiều nhất 12 sào. Mỗi sào trung bình trồng được 12 -15 gốc táo. Hiệu quả kinh tế từ trồng táo cho thấy hầu như các hộ chỉ mất chi phí vốn ban đầu là giống, gốc cây là giống táo dại tại vườn được trồng lâu năm nên chi phí ban đầu cho bắt đầu trồng táo chỉ là giống táo thì không đáng kể. Sau khi thu hoạch xong, táo được cắt tỉa cành cụt hết, những cành táo được cắt sẽ được người dân lựa chọn lấy những mắt táo về để cắt ghép…Phần chi phi lớn nhất cho trồng táo phải kể đến là phân bón, tiếp theo là thuốc trừ sâu. Tổng chi phí cho 1 sào táo trồng truyền thống bình quân 8-10 triệu đồng. Ngoài mô hình trồng táo truyền thống, hiện nay trên địa bàn phường xuất hiện mô hình táo leo giàn – đây là mô hình đang được một hộ nông dân thử nghiệm tại địa phương có chi phí đầu tư ban đầu bỏ ra cao hơn so với phương pháp truyền thống. Chi phí đầu tư ban đầu khoảng 13-15 triệu/1 sào. Doanh thu năm 2023 dao động khoảng 20-22 triệu đồng/1 sào/1vụ, mang lại lợi nhuận từ 9 -12 triệu đồng/1 sào/1 vụ. Cuối năm 2024, do ảnh hưởng bởi cơn bão Yagi, sản lượng chỉ đạt 10-15% so với năm 2023, giá bán mỗi cân táo tại Bàng La dao động từ 50-100 nghìn đồng/1kg. Đặc điểm thu hoạch – tiêu thụ của táo bàng la là sau khi thu hoạch sẽ bán thẳng cho người tiêu dùng vì vậy không chủ động được đầu ra do không có hợp đồng bao tiêu, nếu ngon thì thương lái mua nhiều, nếu không ngon thì tiêu thụ rất kém.

Thực trạng kinh doanh và tiêu thụ theo khảo sát cho thấy, có tới 77% khách hàng không yêu cầu cung cấp bản sao giấy chứng nhận chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm. Có khoảng 23% khách hàng yêu cầu có giấy chứng nhận chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm. Phần lớn các hộ trồng táo không có giấy chứng nhận nên việc đưa sản phẩm vào các siêu thị hay các cửa hàng thực phẩm sạch là hết sức khó khăn. Thị trường tiêu thụ táo quả của phường Bàng La chủ yếu tập trung ở thành phố Hải Phòng, Hải Dương, Quảng Ninh, Hà Nội …một số ít qua con đường tiểu ngạch sang các nước như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,…Táo Bàng La được cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu tập thể gần 10 năm nay, là cơ sở để sản phẩm được định vị trên thị trường. Chủ sở hữu nhãn hiệu tập thể “Táo Bàng La” là Hội Nông dân phường Bàng La, đây là tổ chức chính trị xã hội của người nông dân trên địa bàn phường Bàng La. Tuy nhiên, sau 10 năm kể từ khi được nhà nước cấp văn bằng bảo hộ NHTT, công tác quản lý nhãn hiệu chưa được triển khai thực hiện. Nhãn hiệu mới chỉ đăng ký bảo hộ biểu tượng của sản phẩm (logo), chưa được phổ biến đưa vào trong quá trình thương mại để giúp người tiêu dùng nhận diện. Các quy định cụ thể của logo về màu sắc, chữ viết, hình ảnh chưa được quy định rõ ràng. Quy chế quản lý và sử dụng NHTT “Táo Bàng La” được ban hành năm 2014 đến nay có nhiều điểm chưa phù hợp với Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành, do đó cần chỉnh sửa, bổ sung một số điều cho phù hợp với các quy định hiện hành. Các công cụ quản lý nội bộ NHTT “Táo Bàng La” vẫn còn thiếu một số văn bản như quy chế kiểm soát NHTT, trình tự, thủ tục, hồ sơ cấp và thu hồi quyền sử dụng NHTT… Mô hình quản lý và sử dụng NHTT “Táo Bàng La” chưa được xây dựng do đó chưa quản lý được chất lượng nội bộ, chưa xác định được các yêu cầu cần có để tổ chức, cá nhân được quyền sử dụng nhãn hiệu. Các cá nhân, tổ chức có nhu cầu sử dụng NHTT chưa biết thực hiện các quy trình thủ tục như thế nào để được cấp quyền.

Kết quả nghiên cứu thực trạng là cơ sở để nhóm nghiên cứu xây dựng mô hình quản lý, khai thác và phát triển Nhãn hiệu tập thể “Táo Bàng La” cho sản phẩm táo quả của phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng. Mô hình đề xuất được thể hiện ở sơ đồ 01 dưới đây.

Để vận hành thử nghiệm mô hình, nhóm nghiên cứ đã tiến hành lựa chọn 02 chủ thể đủ điều kiện tham gia mô hình Chủ thể 1: Hộ kinh doanh Nguyễn Thị Huyền (Địa chỉ: Tổ dân phố Đồng Tiến 2, phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng). + Chủ thể 2: Hộ kinh doanh Lương Thành Tám (Địa chỉ: Số 9 đường 361, Tổ dân phố Bắc Hải, phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng). Kết quả thử nghiệm mô hình cho thấy,các chủ thể được lựa chọn tham gia mô hình đều trải qua hoạt động khảo sát, đánh giá, và nhận thức được tầm quan trọng của NHTT “Táo Bàng La” trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Các chủ thể đáp ứng được các tiêu chí trong điều kiện về người được sử dụng NHTT (Điều 11 của Quy chế về quản lý và sử dụng NHTT “Táo Bàng La”) và sự nhiệt tình tham gia của họ trong mô hình cũng như mong muốn được cấp quyền sử dụng NHTT. Sản phẩm của các chủ thể tham gia mô hình đáp ứng được các điều kiện về sản phẩm được mang NHTT. Trong quá trình thực hiện mô hình, nhiệm vụ nhận thấy có nhiều hộ mong muốn được cấp quyền sử dụng NHTT. Nhóm nghiên cứu phối hợp với Hội Nông dân phường Bàng La và chính quyền địa phương tiếp tục hỗ trợ hoàn thiện thủ tục xin cấp quyền sử dụng NHTT “Táo Bàng La” cho thêm 03 hộ. Đến nay, Hội Nông dân phường Bàng La đã cấp quyền sử dụng NHTT cho 05 hộ. Với kết quả này cho thấy số lượng hộ được cấp quyền sử dụng NHTT “Táo Bàng La” vẫn còn khá khiêm tốn. Vì vậy, trong thời gian tới, việc cấp quyền sử dụng NHTT “Táo Bàng La” cần được tiếp tục thực hiện để tăng số lượng các hộ được sử dụng NHTT. Tuy nhiên, quá trình cấp quyền cũng phải thực hiện có kế hoạch theo từng bước, từng năm, tránh mở rộng ồ ạt sẽ khó kiểm soát chất lượng sản phẩm cũng như việc sử dụng bao bì, tem nhãn mang NHTT “Táo Bàng La”.

Với mục tiêu phát triển nhãn hiệu tập thể “Táo Bàng La” cho sản phẩm táo quả của phường Bàng La, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng nhóm nghiên cứu đã hỗ trợ lấy mẫu phân tích chất lượng sản phẩm và xây dựng tiêu chuẩn cơ sở cho sản phẩm Táo Bàng La. Mẫu phân tích được lấy tại 05 cơ sở trồng táo đại diện cho các khu vực của vùng sản xuất để tham gia kiểm nghiệm, đó là tổ dân phố Đồng Tiến 1, Đồng Tiến 2, Tiểu Bàng 2, Đại Phong và Bắc Hải. Kết quả phân tích chất lượng quả táo Bàng La trong ngưỡng cho phép của sản phẩm theo các tiêu chuẩn, quy chuẩn hiện hành. Sau khi có kết quả kiểm nghiệm, phân tích chất lượng táo quả, nhóm nghiên cứu tiến hành xây dựng Tiêu chuẩn cơ sở cho 02 hộ trong mô hình, đồng thời xây dựng Tiêu chuẩn chất lượng cho táo Bàng La với các chỉ tiêu Vitamin C, đường tổng số, xơ thô trong ngưỡng cho phép, không phát hiện hàm lượng Asen,Cadimi và chì. Để xây dựng, đề xuất phương án và sản xuất các công cụ nhận diện và quảng bá cho sản phẩm mang NHTT “Táo Bàng La” giúp tăng cường các dấu hiệu nhận diện sản phẩm trên thị trường, tạo ấn tượng mạnh, làm tăng giá trị và danh tiếng của sản phẩm. Đơn vị chủ trì lên danh sách các công cụ nhận diện và quảng bá sản phẩm, bao gồm: tờ rơi, standee giới thiệu đặt tại các cửa hàng, tem dán nhãn, bao bì sản phẩm, cẩm nang quảng bá giới thiệu sản phẩm, phóng sự trên truyền hình về sản phẩm mang NHTT “Táo Bàng La”. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm kênh phân phối tại sản phẩm tại Hải Phòng và Hà Nội, tập trung tại các cửa hàng thực phẩm sạch trong đó có 02 điểm tại Hà Nội và 01 điểm tại Hải Phòng, mỗi điểm 40kg. Kết quả cho thấy hầu hết người tiêu dùng đánh giá cao chất lượng táo Bàng La nhờ độ giòn ngọt, pha chút hơi chua, hơi mặn và hơi chát, mang lại cảm giác đậm đà hương vị và mùi thơm đặc trưng của táo ta. Nghiên cứu cũng xây dựng phương án thiết lập thệ thống liên kết theo chuỗi giá trị và đề xuất các giải pháp thực hiện chuỗi giá trị của sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể “Táo Bàng La”.

Kết quả của đề tài có thể đánh giá, tổng kết và rút kinh nghiệm nhân rộng cho các sản phẩm nông sản đã được cấp văn bằng bảo hộ có tiềm năng khác của thành phố Hải Phòng.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu dự án tại Trung tâm Công nghệ thông tin và Truyền thông Hải Phòng./.