Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu, đề xuất đề án xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển (05/02/2025)

Hải Phòng là thành phố cửa ngõ ra biển kết nối với thế giới của cả miền Bắc; cảng quan trọng phía Bắc đất nước, trung tâm công nghiệp, cảng biển của vùng đồng bằng sông Hồng. Bởi vậy, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm ban hành nhiều văn bản, Nghị quyết định hướng để Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển nhằm phát huy ưu thế về vị trí chiến lược, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển kinh tế - xã hội thành phố, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của cả nước và Vùng. Với chủ trương vĩ mô được nêu trong các Nghị quyết 09-NQ/TW về chiến lược biển, Nghị quyết 32-NQ/TW, Nghị quyết 36-NQ/TW và Nghị quyết 45-NQ/TW cùng nhiều văn bản khác, Trung ương luôn đặt kinh tế biển là trụ cột để Hải Phòng xây dựng chiến lược phát triển kinh tế trong công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế. Hải Phòng nằm ở vị trí chiến lược, điểm tựa để phát triển kinh tế, đảm bảo quốc phòng an ninh, chủ quyền biển, đảo của quốc gia do vùng biển Hải Phòng thuộc Tây Bắc của Vịnh Bắc Bộ, là một trong những vịnh lớn ở Đông Nam Á và thế giới, nằm ở phía Tây Bắc biển Đông. Với quyết tâm chính trị và hành động của thành phố Hải Phòng nhằm mục tiêu xây dựng thành phố trở thành Trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ biển, việc thực hiện đề tài “Nghiên cứu, đề xuất đề án xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển” là cần thiết, nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước; làm cơ sở cho việc thực hiện các thủ tục chuẩn bị đầu tư và hoạt động của Hải Phòng trong tương lai, thể hiện khát vọng của cả hệ thống chính trị thành phố Hải Phòng để phát triển đất nước và thành phố thời kỳ đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Đề tài do Viện Nghiên cứu và Phát triển Vùng chủ trì thực hiện, TS. Nguyễn Đắc Bình Minh làm chủ nhiệm.

Mô hình trung tâm đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển.

Bên cạnh nghiên cứu tổng quan cơ sở lý luận về trung tâm đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển, đánh giá mô hình đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển tại một số khu vực và quốc gia trên thế giới (châu Âu, châu Á và Đông Nam Á, Mỹ, Nhật Bản), nghiên cứu xu hướng phát triển khoa học công nghệ biển; kinh nghiệm đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển tại một số nước và thành phố trên thế giới và Việt Nam, nhóm nghiên cứu đã rút ra bài học cho Hải Phòng. Theo đó, nghiên cứu nhận định, Hải Phòng là nơi tập trung nhóm các Viện nghiên cứu, trường đại học đào tạo chuyên sâu hàng đầu của Việt Nam về biển và đại dương, mục tiêu trở thành Trung tâm khoa học - công nghệ biển dẫn đầu khu vực và thế giới, với việc tập trung đông đảo chuyên gia, nhà khoa học nghiên cứu đầu ngành trong lĩnh vực biển và đại dương; tập trung nghiên cứu vùng biển sâu, biển xa và trong toàn bộ lĩnh vực hàng hải. Hải Phòng cần vận dụng sáng tạo, phù hợp với triết lý giáo dục của Hàn Quốc là: giảng dạy và nghiên cứu các lý thuyết và phương pháp học thuật sâu sắc để dẫn đầu thế giới hàng hải và bồi dưỡng những cá nhân tài năng có thể đóng góp cho sự phát triển của quốc gia, xã hội và sự thịnh vượng của nhân loại. Đào tạo chuyên gia hàng hải có tư duy hội tụ; Ươm mầm trí thức trưởng thành có văn hóa, nhân cách; Đào tạo lãnh đạo toàn cầu về biển; Phát triển công nghệ hàng hải thông minh hàng đầu (sinh vật biển và công nghệ, dẫn đầu mô hình tiếp theo của ngành công nghiệp đại dương); Dẫn đầu hệ thống hợp tác chia sẻ nghiên cứu và phát triển ngành công nghiệp để cùng tồn tại (nâng cấp mẫu tàu, hợp tác nghiên cứu phát triển bền vững, tăng cường hệ sinh thái tri thức biển); Nâng cao năng lực quản lý đại học (tăng cường năng lực tổ chức và xây dựng hệ thống tin cậy, đổi mới để tốt hơn). Các chuyên ngành đào tạo, nghiên cứu theo hướng trọng tâm là bảo tồn môi trường trái đất và biển (công nghệ hăm dò biển sâu, công nghệ sinh học biển, công nghệ giám sát và quản lý môi trường biển…), tạo ra không gian và nguồn năng lượng bền vững, phát triển khoa học và công nghệ biển đổi mới,… Tập trung vào nghiên cứu và giáo dục về kỹ thuật ven biển và bến cảng, kỹ thuật đại dương và môi trường, kỹ thuật kết cấu và vật liệu, kỹ thuật địa kỹ thuật và xây dựng, thiết bị thông minh. Có một số chương trình nghiên cứu tập trung vào tài nguyên năng lượng thăm dò dầu khí và khảo sát địa vật lý biển. Củng cố cơ sở hạ tầng cảng, nâng cao mức độ thông minh hóa, mở rộng mạng lưới hàng hải quốc tế và thúc đẩy sự phát triển chất lượng cao của ngành hàng hải và logistics. Ngành dịch vụ sẽ định hướng phát triển theo hướng dịch vụ cao cấp và dịch vụ chuyên nghiệp. Ngành tài chính sẽ tận dụng lợi thế khu vực và chính sách mở cửa để mở rộng và nâng cao sức cạnh tranh. Ngành logistics sẽ tiếp tục củng cố, phát triển và nâng cao vị thế là trung tâm logistics khu vực và quốc tế, dựa trên sự phát triển của cảng Hải Phòng. Ngoài ra, với sự tiến triển của quá trình đô thị hóa, ngành công nghiệp sáng tạo văn hóa và du lịch cao cấp sẽ trở thành những động lực tăng trưởng quan trọng của ngành dịch vụ tại Hải Phòng. Có sự hợp tác sâu sắc và chặt chẽ giữa doanh nghiệp và viện nghiên cứu thông qua việc thành lập các phòng thí nghiệm liên kết và trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghệ, thúc đẩy việc chuyển giao kết quả công nghệ. Có một Trung tâm khoa học công nghệ công nghiệp biển nơi tập trung nhiều doanh nghiệp công nghệ biển và tổ chức nghiên cứu, tạo thành một cụm công nghiệp công nghệ cao với trọng tâm là công nghệ biển.

Nghiên cứu cũng phân tích đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và môi trường, những yếu tố tiền đề để xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển; thực trạng hoạt động đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển tại Việt Nam và Hải Phòng; đồng thời xây dựng 03 kịch bản và lựa chọn mô hình xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 gồm: Kịch bản 1 - Xây dựng mô hình trung tâm quốc tế đào tạo, nghiên cứu, ứng
dụng khoa học công nghệ biển lấy đào tạo khoa học công nghệ biển làm nền móng cơ sở; Kịch bản 2 - Xây dựng mô hình trung tâm quốc tế đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển lấy nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển là nền móng cơ sở; Kịch bản 3 - Xây dựng mô hình 01 trung tâm quốc tế đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển bao gồm cả đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển là nơi tập trung, thu hút các nguồn lực trong nước và quốc tế. Nghiên cứu cũng đã lựa chọn mô hình Kịch bản 3 để Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển trên cơ sở đánh giá Hải Phòng là nơi tập trung các đơn vị đào tạo và nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển của vùng Đồng bằng sông Hồng, tạo cho Hải Phòng phát triển mạnh cả trong lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ biển.

Để xây dựng Hải Phòng trở thành trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhóm nghiên cứu đã xây dựng quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu, trong đó các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu bao gồm: Dựa trên Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 23/11/2022 của Bộ chính trị và Nghị quyết số 14/NQ-CP ngày 8/2/2023 của Chính Phủ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức vai trò Hải Phòng là trung tâm quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển của vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước; Phát triển hệ thống đô thị (theo mô hình TOD) bền vững và kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại; Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong hoạt động khoa học - công nghệ biển; Phát triển (nâng cao năng lực và đầu tư xây dựng mới) các cơ sở đào tạo về khoa học - công nghệ và kinh tế biển; Phát triển (nâng cao năng lực và đầu tư xây dựng mới) các cơ sở nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng khoa học - công nghệ biển; Phát triển nguồn nhân lực cho hoạt động đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển tại Hải Phòng; Thu hút nguồn lực đầu tư xây dựng hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển tại Hải Phòng; Tăng cường mở rộng, hợp tác, hội nhập quốc tế về đào tạo, nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, ứng dụng khoa học - công nghệ biển; Xây dựng các chính sách đột phá cho hoạt động đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển tại Hải Phòng. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng đề xuất các dự án ưu tiên đầu tư dựa trên căn cứ phân tích thực trạng phát triển khoa học công nghệ biển của Hải Phòng gắn định hướng phát triển liên kết với các địa phương trong vùng đồng bằng sông Hồng như: Nhóm dự án nâng cao năng lực và đầu tư xây dựng mới các cơ sở đào tạo về khoa học - công nghệ và kinh tế biển; Nhóm dự án nâng cao năng lực và đầu tư xây dựng mới các cơ sở nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, ứng dụng khoa học - công nghệ biển; Nhóm dự án phát triển nguồn nhân lực cho hoạt động đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển; Nhóm dự án đầu tư xây dựng hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ biển. 

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin, Thống kê khoa học và công nghệ Hải Phòng./.