Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội truyền thống trên địa bàn huyện Kiến Thụy (25/02/2025)

Huyện Kiến Thụy là một địa phương hiện đang lưu giữ, bảo tồn một kho tàng di sản  văn hóa vật thể và phi vật thể đa dạng và phong phú, trong đó loại hình phi vật thể là  các lễ hội truyền thống, với tổng số là 30 lễ hội trong đó có 27 lễ hội truyền thống và 3 lễ hội được tổ chức theo nghi lễ truyền thống. Tiêu biểu là các lễ hội sau: Lễ hội Vật cầu Kim Sơn, lễ hội Đua thuyền Rồng, lễ hội pháo đùng Đại Trà và lễ hội Minh Thệ được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Các lễ hội ở Kiến Thụy hiện nay đều diễn ra với ý nghĩa tốt đẹp, đó là nhắc nhở con cháu về truyền thống anh dũng. Các giá trị văn hóa của lễ hội truyền thống cùng các mỹ tục truyền thống văn hóa lâu đời tốt đẹp, độc đáo của dân tộc, của miền đất con người Kiến Thụy luôn luôn được đề cao, góp phần giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, truyền thống cha ông, về lịch sử làng, lịch sử dân tộc. Đồng thời bảo lưu được nét sinh hoạt cộng đồng, thể hiện rõ trong việc dân làng đoàn kết cùng chung sức tổ chức lễ hội, cầu mong mọi lực lượng siêu nhiên che chở, phù hộ cho dân làng, sự cố kết cộng đồng là một trong những sức mạnh làm nên nét đẹp của lễ hội truyền thống tại thành phố. Tuy nhiên, hiện nay trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế sang cơ chế thị trường, việc hội nhập, mở cửa phát triển kinh tế đồng nghĩa với việc du nhập văn hóa phương tây và các nước có tác động đến quan niệm, nhận thức của người dân. Việc bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội truyền thống còn mang tính tự phát, phụ thuộc vào sự hiểu biết, trí nhớ của những cao niên trong làng, xã. Các nhà quản lý và các nhà nghiên cứu chưa nghiên cứu một cách sâu sắc hệ thống những lý luận và kinh nghiệm về bảo tồn lễ hội truyền thống, chưa đưa ra những chính sách phù hợp và kịp thời. Do vậy, Ban Tuyên giáo huyện Kiến Thụy đã triển khai đề tài Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội truyền thống trên địa bàn huyện Kiến Thụy do ThS Lê Văn Dũng làm chủ nhiệm.

Ban chủ nhiệm đã đưa ra một số khái niệm, thuật ngữ, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội truyền thống và những kinh nghiệm học tập từ các tỉnh đã rút ra kinh nghiệm bổ ích như: học tập được cách thức, phương thức, mô hình tổ chức lễ hội truyền thống, các quy định về quản lý di tích, di vật, cổ vật, bảo vật Quốc gia trên địa bàn; học tập kinh nghiệm về việc quản lý tiền công đức trong tổ chức lễ hội; học tập công tác bảo tồn các giá trị của lễ hội truyền thống; công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa lễ hội gắn với phát triển kinh tế, du lịch…  

Nhóm nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội truyền thống trên địa bàn với nội dung cụ thể như sau:

Hoạt động lễ hội truyền thống trên địa bàn huyện được nhân dân tham gia tích cức, không có hoạt động mê tín dị đoan, không mang tính chất thương mại. Lễ hội mang ý nghĩa cầu cho quốc thái dân an, nhân dân ấm no, tưởng nhớ công ơn của các bậc tiên hiền, các anh hùng liệt sỹ… Đây là nét đẹp truyền thống, đáp ứng được nhu cầu văn hóa, tín ngưỡng của Nhân dân. Các lễ hội trên địa bàn huyện được tổ chức an toàn, cơ bản thực hiện tốt quy định về quản lý và tổ chức lễ hội, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần cho nhân dân và nâng cao đời sống văn hóa ở cơ sở. Trong phần lễ hội: phần lễ diễn ra trng trọng, kế thừa nghi lễ truyền thống lịch sử, phản ánh được bản sắc văn hóa địa phương, đảm bảo tiết kiệm; phần hội có sức hấp dẫn, vui tươi lành mạnh, thu hút đông đảo du khách tham quan. Các lễ hội đều đảm bảo công tác phòng, chống dịch bệnh theo quy định, đảm bảo an ninh trật tự, phòng chống cháy nổ, vệ sinh an toàn thực phẩm… thu hút đông đảo lượt khách trong và ngoài thành phố đến tham quan, thưởng ngoạn và không có vụ việc phức tạp xẩy ra.

Việc quản lý tài chính tại các di tích có lễ hội ngày càng chặt chẽ, quy củ. Hằng năm, Ban quản lý di tích, Ban tổ chức lễ hội các địa phương xây dựng kế hoạch dự kiến thu, chi trong tổ chức hoạt động lễ hội và bổ sung, hoàn thiện hệ thống hòm công đức, đồng thời bố trí lực lượng thu gom tiền lễ, giọt dầu  theo quy định  của pháp luật. Việc quản lý, sử dụng tiền công đức, nguồn thu từ hoạt động khai thác phát huy giá trị di tích công khai, minh bạch…

Công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực để quản lý các di sản văn hóa ngày càng được quan tâm, chú trọng. Thông qua các lớp huấn luyện, bồi dưỡng, các cán bộ văn hóa huyện, xã sẽ được cung cấp thêm những kiến thức v ề lĩnh vực văn hóa, các vấn đề tôn giáo tín ngưỡng, về lịch sử phát triển  của huyện, vai trò của địa phương trong sự phát triển văn hóa của đất nước, các giá trị văn hóa phi vật thể trên địa bàn, qua đó góp phần không nhỏ trong công tác quản lý hệ thống di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn. Sau mỗi đợt tập huấn, chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác quản lýt di tích được nâng lên rõ rệt. Hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa qua việc tổ chức lễ hội đã đạt được những kết quả nhất định. Ngoài ra, những người trực tiếp được phân công bảo v ệ di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn huyện còn được tham gia các khóa học tập huấn về phòng cháy chữa cháy và việc bảo vệ di tích, di vật cổ vật.

Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số tồn tại hạn chế, đó là: Công tác quản lý nhà nước tại một số xã trên địa bàn huyện còn buông lỏng, nhiều địa phương Ban quản lý di tích được thành lập nhưng hiệu quả còn hạn chế, nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến bảo tồn và phát huy giá trị di sản; Nhiều địa phương không kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật trong xây dựng, trùng tu dẫn đến nhiều di tích xếp hạn đã tự ý xây dựng khi chưa có phép dẫn đến làm sai lệch di snar khi tiến hành trùng tu tôn tạo 

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu dự án tại Trung tâm Thông tin, Thống kê khoa học và công nghệ Hải Phòng./.