Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu đề xuất khung giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo đảm an ninh cảng biển tại Việt Nam đến năm 2030 (09/04/2025)

An ninh hàng hải là sự kết hợp của các biện pháp phòng ngừa nhằm bảo vệ các phương tiện vận chuyển và bến cảng trước các mối đe dọa của các hành vi trái pháp luật có chủ ý. Công tác bảo đảm an ninh cảng biển là bộ phận của công tác bảo đảm an ninh hàng hải và có ý nghĩa quan trọng giữ vững sự ổn định tại cảng biển nhằm góp phần thúc đẩy ngành hàng hải bền vững theo định hướng lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước nêu tại Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá XII về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Để nâng cao năng lực an ninh cảng biển ở Việt Nam. Năm 2020, Cục Hàng hải Việt Nam thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ “Nghiên cứu đề xuất khung giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo đảm an ninh cảng biển tại Việt Nam đến năm 2030”, doThS. Dương Đại Thắng làm chủ nhiệm. Với mục tiêu góp phần hệ thống hoá, bổ sung, phát triển lý luận về công tác bảo đảm an ninh hàng hải và an ninh cảng biển ở Việt Nam; Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác bảo đảm an ninh cảng biển ở Việt Nam trong thời gian tới. Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về bảo đảm an ninh cảng biển; khảo sát thực tiễn triển khai thực hiện công tác bảo đảm an ninh cảng biển tại 34 cảng biển với 296 bến cảng được Bộ Giao thông vận tải giao cho Cục Hàng hải Việt Nam quản lý, khai thác.

Triển khai thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu đã tiến hành hệ thống hoá, kế thừa những nội dung hợp lý và bổ sung, làm rõ những vấn đề lý luận về công tác bảo đảm an ninh hàng hải nói chung và an ninh cảng biển nói riêng. Từ đó đưa ra các khái niệm liên quan đến an ninh hàng hải và an ninh cảng biển, khẳng định “an ninh hàng hải là sự kết hợp của các biện pháp phòng ngừa nhằm bảo vệ các phương tiện vận chuyển và bến cảng trước các mối đe dọa của các hành vi trái pháp luật có chủ ý” và “An ninh bến cảng theo thuật ngữ đơn giản đề cập đến các biện pháp an ninh và thực thi pháp luật được sử dụng để bảo vệ cảng biển khỏi khủng bố và các hoạt động và hoạt động bất hợp pháp khác”. Đưa ra mô hình bảo đảm an ninh cảng biển tại một số nước trên thế giới và mô hình bảo đảm an ninh cảng biển tại Việt Nam, so sánh, đánh giá các mô hình bảo đảm an ninh cảng biển của một số nước trên thế giới. Trên cơ sở đó lựa chọn mô hình và bài học kinh nghiệm có thể áp dụng cho điều kiện Việt Nam. Đồng thời, nhóm nghiên cứu đề tài cũng luận giải, làm rõ những yếu tố tác động đến công tác bảo đảm an ninh cảng biển ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và tiến hành tổng kết việc triển khai thực hiện Đề án nâng cao năng lực bảo đảm an ninh hàng hải đã được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt từ năm 2014 đến nay.

Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và tiến hành đánh giá thực trạng khai thác cảng biển về số lượng, phân loại, vị trí, đặc điểm của cảng biển đối với phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh Việt Nam; năng lực khai thác cảng biển và vận tải biển…..; Thực trạng tình hình liên quan đến công tác bảo đảm an ninh cảng biển: thống kê, phân tích các vụ cướp biển, cướp có vũ trang tấn công tàu thuyền và các vụ trộm, cướp, đột nhập trái phép vào cảng biển trên thế giới, trong khu vực Châu Á và Việt Nam, chi tiết các vụ việc xảy ra tại Việt Nam; nguy cơ khủng bố…; Thực trạng công tác bảo đảm an ninh cảng biển tại Việt Nam bao gồm: thực trạng về tổ chức, quản lý an ninh hàng hải, cán bộ làm công tác bảo đảm an ninh cảng biển (số lượng, độ tuổi, trình độ, kinh nghiệm…); đầu tư, sử dụng các phương tiện, trang thiết bị đảm bảo an ninh cảng biển (camera giám sát an ninh, công cụ hỗ trợ; các loại máy móc soi chiếu hàng hoá…..); Thực trạng công tác tuần tra, canh gác, bảo vệ các khu vực ở cảng biển, nhất là trong các thời điểm có diễn biến phức tạp về an ninh, trật tự ở địa phương; Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và đào tạo, huấn luyện, tập huấn nâng cao trình độ nghiệp vụ về an ninh cảng biển cho các lực lượng (số lượng, nội dung, hình thức tuyên truyền, đào tạo, huấn luyện, tập huấn…); Công tác xử lý các vụ việc gây mất an ninh, an toàn cảng biển; công tác Xây dựng và tổ chức thực hiện các phương án/ kế hoạch bảo đảm an ninh cảng biển; Công tác hợp tác quốc tế về bảo đảm an ninh, an toàn cảng biển; thực trạng cơ chế phối hợp và trách nhiệm của các lực lượng trong bảo đảm an ninh cảng biển. Nhóm nghiên cứu đề tài đã rút ra những tồn tại, hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế, bất cập của công tác bảo đảm an ninh cảng biển trong giai đoạn hiện nay.

Để có những đề xuất về giải pháp khung nâng cao năng lực bảo đảm an ninh hàng hải, nhóm nghiên cứu đã đưa ra những dự báo về tình hình phát triển của ngành hàng hải trên thế giới và Việt Nam, nguy cơ đe doạ an ninh hàng hải trên thế giới và đe doạ an ninh cảng biển ở Việt Nam thời gian tới. Dự báo tình hình hàng hải thế giới và những rủi ro trong tương lai nhóm tác giả nhận định rằng “Ngành hàng hải đang và sẽ đóng vai trò rất lớn đối với nền kinh tế thế giới những năm tới. Với đặc điểm đó, những “điểm yếu” dễ bị tổn thương của các bến cảng và tàu biển có thể trở thành mục tiêu tấn công mạnh của tội phạm khủng bố, nhất là trong bối cảnh tình hình, hoạt động khủng bố trên thế giới được dự báo sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, lan rộng, trong đó “Covid-19 dường như làm trầm trọng thêm những xu hướng cực đoan của chủ nghĩa khủng bố. Dự báo về ngành hàng hải Việt Nam và các nguy cơ đe doạ an ninh cảng biển ở Việt Nam trong thời gian tới, nhóm tác giả nhận thấy “Đảng, Nhà nước ta luôn khẳng định xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Quán triệt quan điểm của Đảng, có thể khẳng định bảo đảm an ninh hàng hải là điều kiện hết sức cần thiết và có quan hệ tương hỗ với sự phát triển kinh tế hàng hải; do đó, bảo đảm an ninh hàng hải sẽ tiếp tục được Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm để tạo thuận lợi thúc đẩy minh tế hàng hải của đất nước phát triển mạnh trong những năm tới.

Trong nội dung đề xuất về giải pháp khung nâng cao năng lực bảo đảm an ninh hàng hải, Nhóm nghiên cứu đề tài đưa ra các giải pháp cho giai đoạn từ nay đến năm 2030, trong đó chú trọng các giải pháp: Xây dựng, hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về bảo đảm an ninh hàng hải; Đẩy mạnh đào tạo, huấn luyện, tập huấn nâng cao lực cho lực lượng làm công tác bảo đảm an ninh hàng hải; Tăng cường xây dựng, tổ chức thực hiện, diễn tập kế hoạch an ninh cảng biển và phương án xử lý các tình huống khủng bố trên lĩnh vực hàng hải; Thiết lập cơ sở dữ liệu chung về bảo đảm an ninh hàng hải; Đầu tư trang thiết bị, phương tiện chuyên dụng bảo đảm an ninh hàng hải.

Định hướng tầm nhìn từ năm 2030 đến năm 2045, theo đó sẽ tập trung: Đầu tư xây dựng hệ thống hàng rào tích hợp điện tử (cảm ứng rung, cảm ứng chuyển động …) kết hợp với camera giám sát tại tất cả các cảng biển Việt Nam. Đầu tư xây dựng hàng rào điện tử chống xâm nhập để bảo vệ các dữ liệu quan trọng của cảng biển như kế hoạch khai thác, tuyến tàu hành trình, loại hàng hoá vận chuyển…Đầu tư đồng bộ để hiện đại hoá các trang thiết bị, phương tiện chuyên dụng bảo đảm an ninh hàng hải tại tất cả các cảng biển ở Việt Nam. Chuẩn hoá trình độ, năng lực, kỹ năng của tất cả cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành hàng hải tham gia bảo đảm an ninh cảng biển, trong đó yêu cầu bắt buộc phải sử dụng thành thạo tiếng Anh. Hoàn thiện quy định pháp luật, quy trình xử lý tất cả các công việc liên quan đến công tác bảo đảm an ninh hàng hải.

Đây là công trình khoa học nghiên cứu có hệ thống, toàn diện, chuyên sâu về công tác bảo đảm an ninh cảng biển tại Việt Nam; góp phần bổ sung hoàn thiện lý luận, cơ sở pháp lý về bảo đảm an ninh cảng biển. Trên cơ sở phân tích lý luận, làm rõ tình hình và thực trạng công tác bảo đảm an ninh cảng biển tại Việt Nam từ năm 2014 đến nay, Nhóm nghiên cứu đề tài đã luận giải dựa trên căn cứ khoa học, đưa ra kết luận có tính thuyết phục để làm rõ các vấn đề có liên quan; đồng thời làm rõ tồn tại, hạn chế, nguyên nhân của tồn tại, hạn chế và đề xuất khung giải pháp nâng cao năng lực bảo đảm an ninh cảng biển ở Việt Nam. Về mặt khoa học, kết quả nghiên cứu của đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích cho lãnh đạo, cán bộ quản lý các cấp trong việc tham mưu, đề xuất hoàn thiện thể chế, hoạch định chính sách, pháp luật, ban hành hướng dẫn và thực thi các biện pháp bảo đảm an ninh cảng biển thời gian tới. Kết quả nghiên cứu cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, học viên trong các học viện, trường đại học, cơ sở đào tạo trong ngành hàng hải, Công an, Quân đội.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin và Truyền thông Hải Phòng hoặc Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia./.