Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng (23/01/2025)

Giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất là một trong những công tác quan trọng của quản lý nhà nước về đất đai và phát triển kinh tế - xã hội thành phố. Công tác liên quan trực tiếp đến doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng như tác động không nhỏ đến đời sống kinh tế - xã hội của một bộ phận người sử dụng đất trên địa bàn thành phố khi liên quan đến các hoạt động thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư.

Hạn mức giao đất ở cho cá nhân tại đô thị và nông thôn tại thành phố Hải Phòng từ 06/11/2024 (Hình từ Internet).

Hải Phòng là thành phố trực thuộc Trung ương, có vị trí chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế khu vực và kinh tế quốc gia. Trong những năm qua, một trong những thành tích vượt trội của Hải Phòng là tăng trưởng, phát triển kinh tế thuộc nhóm các tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước. Hải Phòng cũng thuộc nhóm những địa phương có tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. Là một trong những trung tâm kinh tế của vùng Duyên hải Bắc bộ, với đủ năm loại hình giao thông: đường bộ, đường thủy nội địa, đường sắt, đường biển, đường hàng không, Hải Phòng có thế mạnh trong việc thu hút đầu tư trong nước và quốc tế. Do đó, nhu cầu sử dụng đất kéo theo nhu cầu được giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư ngày càng gia tăng. Từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay, chính quyền thành phố Hải Phòng đã thực hiện giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất và đã đạt được một số kết quả nhất định như: việc triển khai giao đất, cho thuê đất đã đảm bảo tiến độ đối với các dự án đầu tư lớn, qua đó tạo dựng môi trường, thu hút đầu tư trong nước và quốc tế đến với Hải Phòng; quá trình giải quyết quyền lợi cho các cá nhân, tổ chức liên quan đến thu hồi đất, tạo quỹ đất sạch để giao đất, cho thuê đất dần được cải thiện, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế địa phương.... Tuy nhiên, giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất tại Hải Phòng vẫn còn một số hạn chế như: tình trạng sai phạm, vi phạm trong giao đất, cho thuê đất, thậm chí tham nhũng đất đai vẫn còn tồn tại; hiệu quả thực thi pháp luật trong giao đất, cho thuê đất của các chủ đầu tư chưa cao; hiệu quả sử dụng đất sau khi được giao đất, cho thuê đất của một số dự án còn thấp, gây lãng phí nguồn lực đất đai,..... Những hạn chế này xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan và khách quan; cần có phương hướng, giải pháp xử lý, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với đất đai nói chung và giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất nói riêng. Do vậy, Sở Tài nguyên và Môi trường đã triển khai đề tài Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng, ThS Phạm Văn Thuấn làm chủ nhiệm.

Ban chủ nhiệm đã tổng quan những vấn đề lý luận và kinh nghiệm trong công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất tại một số thành phố trên thế giới và trong nước. Đồng thời, qua nghiên cứu quá trình thực hiện công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng giai đoạn 2014 – 2022, đã đánh giá các công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất tại Hải Phòng trên cả hai phương diện: những kết quả đạt được qua dữ liệu thực tế từ chính các bộ phận chuyên môn của Sở và từ góc nhìn của người dân, doanh nghiệp. Qua những dữ liệu từ công tác thực tiễn của Sở có sự tương đồng với đánh giá của doanh nghiệp là các chủ dự án đầu tư, công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận như thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật từ khâu lập các phương án, tổ chức giao đất, cho thuê đất đến đánh giá được hiệu quả sử dụng đất. Các dữ liệu khảo sát từ người dân cũng cho thấy những kết quả tích cực khi chính quyền thành phố thực hiện giao đất, cho thuê đất với các dự án đầu tư có sử dụng đất, đã góp phần thay đổi diện mạo của các khu đô thị, khu dân cư, làm gia tăng lợi ích của những người có đất bị thu hồi để giao, cho thuê đất với các dự án đầu tư. Tuy nhiên, giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng cũng gặp phải một số những khó khăn bất cập như: những vướng mắc trong thực hiện các quy định có phần chồng chéo khiến các cơ quan chuyên môn bị động, lúng túng; công tác giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều khó khăn, kéo dài gây lãng phí về thời gian và chậm đưa đất vào sử dụng; các nguồn kinh phí để thực hiện các dự án đầu tư công có những giai đoạn phân bổ chưa thực sự hợp lý, đồng đều; việc thẩm định năng lực của các chủ đầu tư còn hạn chế; tình trạng vi phạm pháp luật đất đai còn tồn tại trong quá trình các chủ dự án đưa đất vào sử dụng….

Đứng trước bất cập hạn chế trên Ban chủ nhiệm đã nêu những vẫn đề vấn đề đặt ra đối với công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tƣ có sử dụng đất tại Hải Phòng, đó là: Tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa tiếp tục được đẩy mạnh; Nhu cầu sử sụng đất ngày càng cao trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế diễn ra ngày càng sâu rộng; Quản lý đất đai trong bối cảnh Hải Phòng là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng lớn từ biến đổi khí hậu toàn cầu; Luật đất đai năm 2024 đã bãi bỏ quy định về khung giá đất, đây là tiền đề để giảm thiểu các kiến nghị về bồi thường, hỗ trợ khi nhà nước thực hiện giải phóng mặt bằng; Phương hướng nâng cao hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất đối với dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng.

Trước bối cảnh mới khi quá trình hội nhập quốc tế, tốc độ đô thị hóa nhanh khiến nhu cầu sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng ngày càng tăng cao. Cùng với đó là Luật Đất đai năm 2024 chuẩn bị được đưa vào thực thi, cùng với những hạn chế trong quá trình giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn thành phố thời gian qua, thành phố Hải Phòng cần chú trọng đến thực hiện phân bổ nguồn vốn đầu tư để thực hiện các dự án đầu tư công hợp lý; nâng cao hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất thông qua hình thức đấu giá và đấu thầu; nâng cao chất lượng công tác thanh tra, xử lý khiếu nại, khiếu kiện và xử lý vi phạm pháp luật đất đai về giao đất, cho thuê đất với các dự án đầu tư có sử dụng đất.

Để thực hiện tốt các lĩnh vực trên ban chủ nhiệm đã đề xuất các giải pháp  nhằm nâng cao hiệu quả công tác giao đất, cho thuê đất đối với các dự án có sử dụng đất trên địa bàn thành phố Hải Phòng, cụ thể:

Cần có sự thay đổi quy định về việc điều chỉnh quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 sau khi trúng đấu giá quyền sử dụng đất, quy định này cần thiết được nghiên cứu và xem xét vì nó xuất phát từ những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, chủ đầu tư dự án. Song quy định về điều chỉnh quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 sau khi trúng đấu giá quyền sử dụng đất cần phải được xem xét cẩn trọng, kỹ lưỡng để một mặt vừa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đang đặt ra, vừa cần đảm bảo tính chặt chẽ, logic để các chủ đầu tư không lợi dụng quy định này để sử dụng đất không đúng mục đích khi thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất.

Đồng bộ hóa dữ liệu đất đai quốc gia Đồng bộ hóa dữ liệu đất đai quốc gia không chỉ giúp quá trình quản lý nhà nước đối tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn giúp quá trình này được hoàn thiện hơn. Do đó, Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần tiếp tục đầu tư về công nghệ, kinh phí để các dữ liệu đất đai tại địa phương được liên thông, đồng bộ với dữ liệu quốc gia.

Ủy ban nhân dân thành phố cần nghiên cứu, xem xét cơ chế thẩm định năng lực của những nhà đầu tư tham gia đấu giá quyền sử dụng đất. Chỉ những nhà đầu tư thực sự có năng lực, mới có thể sử dụng đất đai hiệu quả. Do đó, bên cạnh năng lực tài chính, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng cần xem xét khả năng sử dụng đất đai hiệu quả của các nhà đầu tư tham gia đấu giá quyền sử dụng đất. Đối với những nhà đầu tư bỏ cọc, cần có chế tài xử lý để tránh tình trạng đấu giá quyền sử dụng đất để thực hiện các hành vi chuyển nhượng lại dự án để lấy phần chênh lệch…

Ủy ban nhân dân thành phố cần tiếp tục đầu tư kinh phí chuyển đổi số đất đai thông qua các dự án đang thực hiện và các nguồn kinh phí được phê duyệt hàng năm, cần tiếp tục bổ sung ngân sách cho đầu tư về công nghệ, kỹ thuật, trang thiết bị để thúc đẩy chuyển đổi số quản lý nhà nước về đất đai. Với nguồn thu từ đất đang chiếm tỷ lệ lớn trong thu ngân sách nội địa, thành phố HảiPhòng cần có nguồn kinh phí phù hợp để đẩy mạnh chuyển đổi số quản lý đất đai, tạo môi trường quản lý hiện đại, tăng hiệu quả sử dụng đất đai.

Ủy ban nhân dân thành phố cần xem xét ngừng tinh giản biên chế công chức trong lĩnh vực đất đai trên toàn thành phố, thậm chí gia tăng biên chế cho các quận, huyện trong lĩnh vực đất đai, để tập trung triển khai thực hiện Luật Đất đai năm 2024. Bên cạnh đó, thành phố cần có cơ chế đãi ngộ đối với công chức trong lĩnh vực đất đai.

HĐND, UBND thành phố nghiên cứu xem xét xây dựng đề án về việc di dời các dự án nằm xen kẽ các khu dân cư có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến đời sống dân sinh. Song song cùng việc rà soát, đánh giá tổng thể hiệu quả sử dụng đất, của các dự án đầu tư, khi nhà nước chưa có chế tài di dời các dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, thành phố Hải Phòng cần nghiêm túc đánh, đảm bảo hài hòa lợi ích kinh tế - môi trường – xã hội. Việc đánh giá tác động các dự án đầu tư cần được xem xét kỹ lưỡng trên cơ sở các tham mưu, kiến nghị của nhiều Sở, Ban Ngành liên quan để có những góc nhìn toàn diện, khách quan.

Kết quả đề tài không chỉ giúp cơ quan chuyên môn, trực tiếp nhất là Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Phòng nâng cao hiệu quả trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình, mà còn là căn cứ, cơ sở để Sở tham mưu với Ủy ban nhân dân thành phố những giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật đất đai cũng như quy định về giao đất, cho thuê đất đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu dự án tại Trung tâm Thông tin, Thống kê khoa học và công nghệ Hải Phòng./.