Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp phát huy vai trò nòng cốt của mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ tại thành phố Hải Phòng đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 (25/09/2025)

Ở thành phố Hải Phòng, sau 38 năm thực hiện đường lối đổi mới, những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của thành phố đã tạo chuyển biến tích cực trong việc nâng cao dân trí, cải thiện dân sinh và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở đã đi vào nề nếp, trình độ nhận thức và khả năng thực thi dân chủ của người dân được nâng lên. Những năm qua, MTTQVN và các tổ chức CT - XH thành phố đã có nhiều đổi mới về nội dung, phương thức hoạt động; chủ động tham gia có chiều sâu thực hiện các nhiệm vụ chính trị của thành phố và các địa phương; phát huy tốt vai trò nòng cốt tập hợp đoàn viên, hội viên và Nhân dân, khơi dậy động lực tích cực và phát huy nhiều nguồn lực trong Nhân dân; phối hợp với chính quyền các cấp trong phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng cơ chế, chính sách, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, xây dựng Đảng, chính quyền và hệthống chính trị, đảm bảo tôn trọng và phục vụ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước hướng mạnh về cơ sở và ngày càng thiết thực, gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh; góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, củng cố niềm tin của Nhân dân với cấp ủy đảng, chính quyền. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt được, mô hình tổbên cạnh kết quả đã đạt được, mô hình tổ chức của MTTQVN và các tổ chức CT - XH thành phố chưa thật sự tinh gọn, hiệu quả; chức năng, nhiệm vụ của một số tổ chức chính trị - xã hội còn chồng lấn; phối hợp giữa các tổ chức chưa thật chặt chẽ; hoạt động của một số tổ chức thành viên có lúc, có nơi thiếu chủ động, sáng tạo, còn nặng về hành chính. Phương thức tập hợp đoàn viên, hội viên ở một số địa phương còn đơn điệu, thiếu sáng tạo, chưa phù hợp với đặc điểm giới, lứa tuổi, nghề nghiệp. Một số phong trào, cuộc vận động ở cơ sở chưa tạo được sức lan tỏa, trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự tham gia của Nhân dân. Việc tiếp thu, xử lý kiến nghị sau giám sát còn hạn chế. Hoạt động phản biện xã hội (nhất là cấp cơ sở) chủ yếu dừng lại ở việc tham gia góp ý vào dự thảo các văn bản khi được gửi lấy ý kiến; chưa tổ chức nhiều hội nghị phản biện xã hội theo quy trình được quy định; cơ chế để chính quyền đặt hàng phản biện chưa rõ ràng. Việc góp ý xây dựng Đảng, chính quyền chưa thường xuyên, chủ yếu diễn ra khi được yêu cầu hoặc trong các dịp kiểm điểm; hiệu quả chưa cao, chưa phát huy tốt vai trò là kênh thông tin hai chiều giữa Nhân dân với cấp ủy, chính quyền. Một bộ phận cán bộ Mặt trận, tổ chức chính trị - xã hội còn hạn chế về kỹ năng tuyên truyền, vận động, phản biện, góp ý. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động còn chậm, thiếu đồng bộ; chưa khai thác hiệu quả các nền tảng công nghệ, trí tuệ nhân tạo trong điều hành, giám sát và đánh giá hoạt động. Đứng trước thực trạng này, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy tiến hành triển khai đề tài “Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp phát huy vai trò nòng cốt của mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ tại thành phố Hải Phòng đến năm 2030, định hướng đến năm 2045” do ThS. Nguyễn Thu Thủy làm chủ nhiệm.

Ảnh minh họa (nguồn Internet).

Nhóm nghiên cứu đã đánh giá thực trạng hơn 10 năm qua, Thành ủy, HĐND, UBND thành phố đã có nhiều đổi mới về tư duy, sâu sát, cụ thể trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, huy động sự tham gia hiệu quả của các tổ chức, cá nhân trong hệ thống chính trị từ thành phố tới cơ sở nhằm mở rộng và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân thông qua nhiều phương thức và đạt kết quả nổi bật trên nhiều phương diện. Trong đó, đã quan tâm đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQVN và các tổ chức CT - XH, phát huy vai trò nòng cốt trong tập hợp, đoàn kết các giai cấp, tầng lớp xã hội, tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên và Nhân dân chủ động, tích cực thực hành dân chủ, mở rộng dân chủ đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân; tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị; tăng cường đồng thuận xã hội, phát huy sức mạnh nội lực từ Nhân dân tham gia xây dựng và phát triển thành phố; từng bước hiện thực hóa mục tiêu “dân thụ hưởng” trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, tạo ra ngày càng nhiều giá trị thụ hưởng tương ứng với mở rộng đối tượng thụ hưởng thành quả phát triển thành phố.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, phát huy vai trò nòng cốt của MTTQVN và các tổ chức CT - XH để Nhân dân làm chủ còn một số hạn chế cả về nhân tố bên ngoài và nội tại tổ chức, bộ máy, nội dung, phương thức hoạt động của các chủ thể nêu trên như: Một số cấp ủy đảng chưa thực sự chú trọng đổi mới phương thức lãnh đạo đối với MTTQVN và các tổ chức CT - XH, còn lúng túng trong xử lý mối quan hệ giữa cấp uỷ và MTTQVN; việc thực hiện cơ chế, điều kiện đảm bảo cho MTTQVN và các tổ chức CT - XH tham gia tiếp nhận, phản ánh ý kiến, nguyện vọng của Nhân dân, xây dựng và phản biện chính sách, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước và đại biểu dân cử chưa mang tính bắt buộc, hiệu lực chưa cao. Công tác vận động, tuyên truyền, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân MTTQVN và các tổ chức CT - XH nhất là đối với những vấn đề phức tạp có nơi, có lúc chưa kịp thời. Một số tổ chức CT - XH chưa thực sự phát huy được vai trò trung tâm, nòng cốt trong việc tập hợp đoàn viên, hội viên vàNhân dân. Chất lượng giám sát chưa đáp ứng yêu cầu, một số nội dung chưa đi vào trọng tâm, chưa bám sát các vấn đề “nóng”, bức xúc, thiết thực với đời sống Nhân dân; viêc giám sát kết quả tu dưỡng, rèn luyện đạo đức lối sống của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền, cán bộ chủ chốt địa phương, cơ quan, đơn vị và cán bộ, đảng viên còn hạn chế; chưa thực hiện tốt giám sát việc tiếp thu, xử lý các kiến nghị sau giám sát. Việc thực hiện phản biện cấp huyện và cấp xã chủ yếu phản biện bằng hình thức tham gia ý kiến vào văn bản dự thảo, số lượng hội nghị ít; chất lượng nội dung phản biện chưa cao, thiếu tính phản biện khoa học và chưa thể hiện rõ lập luận, luận cứ. Việc góp ý, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của MTTQVN, các tổ chức tổ chức CT - XH còn mang tính hình thức, chưa thường xuyên.

Trên cơ sở dự báo tình hình kinh tế - xã hội, những yêu cầu đặt ra đối với phát huy vai trò nòng cốt của MTTQVN và các tổ chức CT - XH để Nhân dân làm chủ phù hợp với tình hình mới; Ban Chủ nhiệm Đề tài đề xuất 5 nhóm giải pháp lớn, từng giải pháp thuộc các nhóm đã xác định rõ nội dung, phương pháp và chủ thể thực hiện. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, các cơ quan, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền trong hệ thống chính trị từ thành phố tới cơ sở có thể nghiên cứu, vận dụng, ban hành cơ chế, chính sách và tổ chức thực hiện đảm bảo phù hợp, hiệu quả. Đồng thời, Ban Chủ nhiệm Đề tài đã nghiên cứu và đề xuất một số nội dung mới như: khái niệm vai trò nòng cốt và phát huy vai trò nòng cốt của MTTQVN và các tổ chức CT - XH để Nhân dân làm chủ; bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả phát huy vai trò nòng cốt của MTTQVN và các tổ chức CT - XH để Nhân dân làm chủ; khái quát những văn bản lãnh đạo, chỉ đạo thể hiện sự vận dụng sáng tạo, cụ thể hoá kịp thời quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phát huy quyền làm chủ của Nhân dân thành các quy định, quy chế của các cấp uỷ đảng trong đối thoại, giám sát, phản biện xã hội; cơ chế, chính sách của chính quyền trong đảm bảo điều kiện hoạt động của MTTQVN và các tổ chức CT - XH các cấp và tổ chức thực hiện các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động lớn từ cơ sở.

Bên cạnh đó, Ban Chủ nhiệm Đề tài đã đưa ra một số dự báo quan trọng về tình hình kinh tế - xã hội trong nước và thành phố, những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng, tác động đến việc phát huy vai trò nòng cốt của MTTQVN và các tổ chức CT - XH, nhất là những yêu cầu mới đặt ra đối với các chủ thể trên trong bối cảnh đang và sẽ thực hiện quyết liệt chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và nhiệm vụ chính trị của thành phố trong tình hình mới.

Trên cơ sở đó, Ban Chủ nhiệm Đề tài đã đề xuất các giải pháp có tính đổi mới, đồng bộ, toàn diện để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp trách nhiệm của chính quyền các cấp, nhất là những giải pháp cấp thiết, cần làm ngay nhằm đổi mới nội dung, phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động của MTTQVN và các tổ chức CT - XH nhằm phát huy vai trò nòng cốt để Nhân dân làm chủ, có thể khái quát một số giải pháp tiêu biểu như: UBND thành phố chủ trì phối hợp Ủy ban MTTQVN thành phố thống nhất, lựa chọn thực hiện các phong trào thi đua, cuộc vận động để tập trung nguồn lực xã hội, tránh chồng chéo, hình thức, lãng phí. MTTQVN thành phố triển khai xây dựng cộng đồng công dân số; tập hợp, phát huy vai trò, trí tuệ của giới nhân sĩ, trí thức tham gia xây dựng “Thành phố văn minh - Xã, phường hạnh phúc”; chủ trì phản biện dự thảo và giám sát việc triển khai thực hiện các mô hình thuộc Đề án xây dựng chủ nghĩa xã hội gắn với con người xã hội chủ nghĩa tại thành phố Hải Phòng giai đoạn 2025 - 2030 và những năm tiếp theo. Đoàn thanh niên các cấp xung kích trong đổi mới, sáng tạo và khởi nghiệp; tập trung xây dựng thí điểm “Chi đoàn xã hội chủ nghĩa”. Mở rộng hình thức thực hiện “dân tham gia - dân giám sát - dân đánh giá” thông qua mở rộng nội dung, hình thức Nhân dân đóng góp ý kiến, giám sát hoạt động của các cấp chính quyền và hệ thống chính trị, đánh giá sự hài lòng đối với hoạt động thực thi công vụ, tính khả thi, hiệu quả của cơ chế, chính sách thông qua ứng dụng thành tựu của công nghệ thông tin. Tổ chức trưng cầu ý dân bằng điều tra xã hội học, dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến, đối với các dự án, công trình lớn có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống, kinh tế - xã hội của người dân và đảm bảo bố trí nguồn kinh phí phù hợp để thực hiện hiệu quả các hoạt động này. Ứng dụng chuyển đổi số trong giám sát, tiếp nhận, xử lý phản ánh và theo dõi kết quả thực hiện giám sát.

Ban Chủ nhiệm Đề tài đề xuất xây dựng và ban hành mới một số quy chế, quy định, cơ chế nhằm phát huy mạnh mẽ vai trò nòng cốt của MTTQVN và các tổ chức CT - XH để Nhân dân làm chủ như: Quy chế phối hợp trong công tác giám sát giữa Ủy ban Kiểm tra Thành ủy, Đoàn Đại biểu Quốc hội HĐND và Ủy ban MTTQVN. Tiêu chí kết quả giám sát của MTTQ Việt Nam, các tổ chức CT - XH là tiêu chí bắt buộc để đánh giá, phân loại cán bộ. Cơ sở dữ liệu góp ý, phản ánh của Nhân dân. Quy định về giám sát công tác cán bộ và kiểm soát quyền lực và phòng, chống chạy chức, chạy quyền. Quy định tiếp nhận, xử lý và phản hồi góp ý của chính quyền các cấp đối với các nội dung góp ý của MTTQVN và các tổ chức CT - XH. Quy định về tổ chức và hoạt động của các mô hình tự quản ở cộng đồng dân cư thôn, tổ dân phố. Cơ chế khuyến khích, công nhận, biểu dương các sáng kiến, giải pháp sáng tạo của Nhân dân trong tham gia xây dựng và phát triển thành phố, địa phương. Sửa đổi, bổ sung một số quy định sau: Quy định trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp trong việc tiếp thu góp ý của MTTQVN, các tổ chức CT - XH và Nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; Quy chế đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cùng cấp với Nhân dân; Quy định về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân; Quy định trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng trong việc phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa ” trong nội bộ; Quy chế tổ chức và hoạt động của hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở thành phố Hải Phòng.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu nhiệm vụ  tại Trung tâm Công nghệ thông tin và Truyền thông Hải Phòng./.