Thông tin kết quả nhiệm vụ KH&CN

Nghiên cứu mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế tại các địa phương của Việt Nam (20/11/2024)

Xuất phát từ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội quốc gia giai đoạn 2021-2025; từ quan sát số liệu thực tế tại các tỉnh và lý thuyết nền tảng cùng những nghiên cứu thực nghiệm về các mục tiêu được đặt ra trong  nghị quyết đại hội XIII của Đảng, giai đoạn 2021-2025; thống kê về hiệu suất đầu tư công, dân số trong độ tuổi lao động, tốc độ tăng trưởng kinh tế của các tỉnh giai đoạn 2012-2022; nhằm góp phần thực hiện thành công các quy định của Đảng và nhà nước đã ban hành đồng thời từ kết quả nghiên cứu đề xuất các giải pháp để hoàn thiện chính sách tài chính, các tỉnh nâng cao được năng lực cạnh tranh để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các tỉnh nói riêng và cho Việt Nam nói chung; Trường Đại học Tài chính - Marketing chủ trì thực hiện đề tài "Nghiên cứu mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế tại các địa phương của Việt Nam".

Triển khai đề tài, nhóm tác giả đã tập trung nghiên cứu mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế tại các tỉnh của Việt Nam, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tại các tỉnh của Việt Nam.

Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận tăng trưởng kinh tế, chính sách tài chính, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, các mô hình thể hiện mối quan hệ này và các nội dung liên quan như: làm rõ một số khái niệm; mục tiêu, vai trò của chính sách tài chính, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh; lược khảo các nghiên cứu trước, từ đó xây dựng mô hình nghiên cứu cho đề tài để phân tích mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế… từ đó rút ra mô hình nghiên cứu phù hợp với đặc điểm phát triển kinh tế tại các vùng kinh tế của Việt Nam… Mặt khác, để giúp cho việc đánh giá mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế, nhóm nghiên cứu sử dụng cả phân tích tác động tuyến tính và sử dụng mô hình định lượng để tăng độ tin cậy và đảm bảo tính khách quan của kết quả nghiên cứu. Theo nghiên cứu, chính sách tài chính, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và tăng trưởng kinh tế có mối quan hệ qua lại, thúc đẩy. Vấn đề là các chủ thể vận dụng như thế nào để mối quan hệ này phát huy hiệu quả.

Năng lực cạnh tranh của từng tỉnh trong vùng 5 giai đoạn 2012-2022.

Đề tài cũng nghiên cứu thực trạng về mối quan hệ chính sách tài chính, năng lực cạnh tranh, tăng trưởng kinh tế tại các tỉnh của Việt Nam, trong đó đã phân tích, đánh giá thực trạng chính sách tài chính thông qua chính sách thuế. Qua phân tích chính sách thuế giai đoạn 1990-2022 cho thấy, chính sách thuế được hoàn thiện dần trong từng giai đoạn phát triển kinh tế của đất nước, đối chiếu so sánh với tốc độ tăng trưởng từng năm cho thấy chính sách tài chính có tỷ lệ biên thiên tương đồng với tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong giai đoạn vừa qua, điều này cũng chứng minh các chính sách ban hành trong từng giai đoạn là phù hợp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho Việt Nam, việc điều hành lượng tiền trong nền kinh tế cũng hợp lý góp phần kìm hãm lạm phát từ đó cũng góp phần thúc đây tăng trưởng kinh tế cho Việt Nam. Tuy nhiên trong chính sách tài chính, cụ thể là chính sách thuế trong giai đoạn phát triển của kinh tế số cần tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo kiểm soát được các hoạt động phát sinh trong nền kinh tế, đặc biệt là hoạt động kinh tế diễn ra trên nền tảng công nghệ xuyên biên giới. Bên cạnh đó sự phát triển của tiền kỹ thuật số cũng ảnh hưởng đến các hoạt động trong nền kinh tế, đặc biệt là ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ và sự ổn định tài chính. Tiền kỹ thuật số được xem như một hình thái tiền tệ mới của các Ngân hàng Trung ương và thậm chí còn được được xem như một công cụ chính sách tiền tệ mới. Tiền kỹ thuật số có thể ảnh hưởng đến mục tiêu, độ hiệu quả và tốc độ tác động của các chính sách tiền tệ vì tiền kỹ thuật số có tính linh hoạt cao và mang lại nhiều lợi ích hơn khi ứng phó với các cú sốc trong nền kinh tế. Do đó trong thời gian tới, chính sách tài chính cần tiếp tục hoàn thiện phù hợp với điều kiện phát triển mới. Bên cạnh đó, phân tích định tính tác động giữa chính sách tài chính đến tăng trưởng kinh tế từng vùng kinh tế của Việt Nam; từ đó, nhận định những kết quả đạt được, những tồn tại của các chính sách. Kết quả này sẽ là cơ sở khoa học cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện các chính sách tài chính trong thời gian tới. Phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của các vùng kinh tế của Việt Nam và phân tích định tính tác động giữa năng lực cạnh tranh cấp tỉnh với tăng trưởng kinh tế từng vùng kinh tế của Việt Nam, từ đó nhận định những kết quả đạt được, những tồn tại của năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Kết quả này là cơ sở khoa học cho việc đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh cho các tỉnh trong thời gian tới.

Bên cạnh những nghiên cứu trên, đề tài đã phân tích mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Nghiên cứu cho thấy, chính sách tài chính được thể hiện qua chính sách thuế, năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và tăng trưởng kinh tế. Chính sách thuế phù hợp sẽ thúc đẩy nền kinh tế phát triển góp phần gia tăng GDP cho quốc gia. Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh là một chỉ tiêu quan trọng để thu hút nguồn vốn cho các tỉnh nói riêng và cho quốc gia Việt Nam nói chung. Nguồn vốn là chỉ tiêu quan trọng cho phát triển kinh tế. Hện nay nền kinh tế đang khát vốn, để có được nguồn vốn từ các nhà đầu tư trong nước và quốc tế thì các tỉnh phải cải thiện năng lực cạnh tranh cấp tỉnh vì kết quả này cho thấy năng lực cạnh tranh cấp tỉnh có tác động cùng chiều đến phát triển kinh tế. Kết quả cũng cho thấy mối quan hệ qua lại giữa chính sách tài chính và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam với mức tác động 3%; giữa năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam với mức tác động ngay trên 18%. Sự thay đổi của chính sách tài chính có tác động đến tăng trưởng kinh tế từ kỳ thứ 3, trong khi sự thay đổi của năng lực cạnh tranh cấp tỉnh có tác động đến tăng trưởng kinh tế từ kỳ 1. Kết quả này là cơ sở khoa học cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh cho các tỉnh trong thời gian tới.

Đề tài đã đề xuất một số giải pháp chủ yếu hoàn thiện chính sách tài chính cụ thể là hoàn thiện chính sách thuế dựa trên việc xác định bối cảnh trong nước và quốc tế cũng như định hướng phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2021-2030 tầm nhìn 2045. Theo đó, đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách tài chính (Giải pháp chung cho khâu ban hành các chính sách tài chính; Giải pháp cho khâu triển khai chính sách tài chính) trong đó nhấn mạnh thời gian tới, chính sách thuế cần rà soát điều chỉnh theo hướng tạo điều kiện cho các tổ chức trong nền kinh tế, đồng thời nghiên cứu bổ sung các sắc thuế mới để quản lý các hoạt động phát sinh trong nền kinh tế và Các giải pháp để tăng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (cụ thể cho 6 vùng).

Kết nghiên cứu của đề tài cung cấp cho các nhà quản lý bức tranh đầy đủ về mối quan hệ giữa chính sách tài chính và năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Các giải pháp được đề xuất là tài liệu tham khảo cho các cơ quan, các đơn vị cân nhắc thực hiện nhằm góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho các tỉnh nói riêng và quốc gia nói chung. 

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu dự án tại Trung tâm Thông tin, Thống kê khoa học và công nghệ Hải Phòng hoặc Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia./.